فراموشی اقلیم روح و غرقه شدن در جسم و پابند شدن به زمین و غفلت از آسمان، نه تنها انسان را با مشکلات فراوان روبرو کرده است، بلکه بیش از همیشه زندگی را خشک و از لطافت و معنی‌انداخته است. خوشبختانه توجه بشر امروز به این خلاء معنوی گوشها را آماده پیامهای معنوی و تعالی بخش دین‌های بزرگ و معارف الهی و حکمت معنوی کرده است و همین امر زمینه گفت‌وگو میان تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و ادیان را بیش از پیش فراهم آورده است و جا دارد که مخصوصاً پیروان ادیان بزرگ الهی به این دعوت قرآنی گوش فرا دهند که:  قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ … (آل عمران /64)

 

گفت‌وگوی تمدن‌ها،سیاسی نیست؛ولی درزمانه‌ای که دیوار سیاست بشر را احاطه کرده است و متأسفانه سیاست روزگارما سیاست جنگ است نمی‌شود ازسیاست نگفت و پیوندگفت‌و‌گو با سیاست از این جهت است که مارا به تأمل درسیاست فرا می‌خواند.  

توضیحا ت در این کتاب و نقشه چاپ شده توسط این موسسه به اشتباه مزار سلطانی بیدخت را با نام سلطان محمد عابد ذکر نموده اند که حقیر شفاها و کتبا این موضوع را به استاد ارجمند جناب آقای سعید بختیاری مدیر و صاحب امتیاز موسسه جغرافیایی و کارتو گرافی گیتاشناسی مطرح نمودم و ایشان وعده کردند که در چاپ های بعدی با تصویر مزار آنها را چاپ نمایند. در اینجا از ایشان بواسطه در اختیار قرار دادن چند کتاب و نقشه قدیمی در مورد بیدخت تشکر و قدردانی می نمایم.

تصوّف، تنور شناخت است و با دانش و شناخت طبیعی سر دشمنی و ناسازگاری ندارد. زمانی که دانشجویی بیست و چهار ساله بودم، ادعایی کردم که با مخالفت بسیار روبرو شد.بعدها، پس از گذشت سی سال، علم تاریخ صحّت ادّعایم را تایید کرد. ادّعایم این بود که اکثر دانشمندان بزرگ اسلامی، یعنی کسانی که جبر و هندسه را ابداع کردند، علم پزشکی بقراط و جالینوس، و پزشکی رومی، یونانی و هندی را با هم تالیف کردند، یا خود صوفی بودند و یا به سنّت متصوّفه علاقمند بودند.

ثالثاً نهضت ضدّ تصوّف در نيمه دوم قرن يازدهم به بعد گسترش يافت و پيش از آن تصوّف روش بزرگان و مورد تأييد دولت وقت و همچنين علما بوده است و لذا هيچ محملي براي رد و اعتراض بر تصوّف وجود نداشته است. امّا در جواب به سؤال دوم نيز مي‌نويسد: «قطعاً بخش ردّ صوفيه به حديقة اضافه شده، چرا كه اين كتاب يا از معزّالدين اردستاني است كه وجود اين رساله به عنوان جزئي از حديقة معزّ‌الدين در كتاب طرائق‌الحقايق رد شده است و يا اين كتاب از محقق‌ اردبيلي است؛ در حالي كه وي در شرح تجريد خود قائل به وحدت وجود است و قائل به وحدت وجود هرگز نمي‌تواند چنين اعتراضاتي عليه صوفيه وارد سازد 

در اين دكان، يك متاع بيشتر نمي‌فروشند و آن هم متاع وحدت است، اين كتاب وحدت، متاعي است كه با داستان عشق هم‌داستان و هم‌سرنوشت است. اگر از من مي‌پرسيدند كه نام مثنوي مولانا را چه بگذاريم، بوالفضولي مي‌كردم و مي‌گفتم عشق‌نامه، چرا ‌كه كليدي‌ترين مفهومي كه در اين كتاب به كار گرفته شده، مفهوم عشق است كه البته ارتباط تنگاتنگي با مفهوم وحدت دارد، چون مهم‌ترين نقشي كه عشق دارد، وحدت‌بخشي است. آفرين بر عشق كل اوستاد/ صد هزاران ذره را داد اتحاد/ همچو خاك مفترق در رهگذر/ يك سبوشان كرد دست كوزه‌گر

آیت الله تسخیری با اشاره به عوامل خارجی ، منافع شخصی علما و حکام، تکفیر، تردید در نیت شرکت کنندگان در گفتگو، حمله علیه مقدسان و بی احترامی به یکدیگر به عنوان چالش های تقریب گفت: این چالشها فراوان و دشوار هستند که برخی از آنها از سوی دشمنان و برخی دیگر نیز برخاسته از درون امت هستند.

فقيهان در مباني اجتهادي خود اصل را بر حاكميت نصوص مي‌دانند و اگر خبر واحد موثقي بر حكمي دلا‌لت داشت، آن را حاكم بر هر چيزي مي‌‌دانند؛ ولو اينكه در برابر آن عقل قطعي قرار گرفته باشد. و اين عقل قطعي بايد محكوم خبر ظني شود. آقاي هاشمي يكي از راه‌هاي برون‌رفت از اين مشكل را شورايي كردن اجتهاد مي‌دانند، طبيعي است كه در هر كاري- اعم از سياسي و علمي- به ويژه مسائل مهم و كلا‌ن جامعه، شورايي كردن امور، خطاها را كاهش مي‌دهد.  

هرگونه برخورد خشونت آميز با دانشگاهيان برای ساكت كردن آنان، نه تنها نتيجه ای معکوس خواهد داشت، بلکه پيامدهای آن با اهداف دانشگاه ها که تربيت نسل فرهيخته برای اداره آينده کشور است مغايرت آشکار دارد.از سوی ديگر، خاطرنشان می شود که رفتارهايی از قبيل تخريب عبادتگاه مسلمانان و يكتاپرستاني که با دو بال طريقت و شريعت و با تاکيد بر واجبات دينی به پرستش معبودشان، می پردازند افزون بر مخاطراتی که بر سر راه امنيت ملی و حفظ شرايط همزيستی تمامی ايرانيان می افکند، به امکان بروز مناقشات مذهبی و عقيدتی نيز دامن میزند و حکايت از ادامه نوعی رقابت ناسالم ديرينه در اين زمينه و جدال کهنه و نامفيد فقها با عرفا دارد.