Category: احادیث صوفیه

۳-۳. انتقاد گونه‌ای بر بعضی احادیث همانگونه که تا اینجا مشاهده شد، شمس علاقه بسیاری به سخنان حضرت رسول(ص) داشته، گاهی ارزش آنها را برابر با قرآن و گاهی بالاتر از آن دانسته و کمترین اخبار نبوی را با تمام کتاب‌های عالم قابل مقایسه نمی‌داند: «کمترین خبری از آن (مصطفی(ص)) ندهم به صدهزار رساله‌های قشیری و قریشی و غیر آن. بی مزّه‌اند، بی ذوق‌اند، ذوق آن را درنمی‌یابد» (همان، ج۱: ۲۰۹). با وجود این، درموارد […]

۳. شمس تبریزی و تأویل احادیث تأویل‌ها و نظریّات شمس درباره احادیث را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد و مورد بررسی قرار داد:  ۱-۳. تأویل یک کلمه به کلمه‌ای دیگر.۲-۳. تأویلات محتوایی.۳-۳. انتقاد گونه‌ای بر بعضی احادیث. ۱-۳. تأویل یک کلمه به کلمه‌ای دیگر  شمس در این شیوه تأویلی، یکی از واژه‌های مندرج در حدیث را به معنای باطنی آن تأویل کرده و با این کار معنایی جدید و بسیار عمیق و عارفانه به […]

چکیده شمس تبریزی برای احادیث نبوی اهمیّت بسزایی قائل بوده و همان‌گونه که خود اشاره می‌کند، کمترین سخن حضرت محمد (ص) را با تمام کتاب‌های عالم قابل مقایسه نمی‌داند. او معتقد است، ورای ظاهر احادیث، معناهای باطنی عمیقی نهفته است که تنها عارفان و واصلان درگاه احادیث، قادرند آن را درک کنند. او حتی گاهی قرآن و حدیث را با هم می‌سنجد و می‌گوید: قرآن را به این دلیل دوست دارد که از زبان حضرت […]

۱. حضرت امام صادق علیه‌السلام: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا تُقَدَّرُ قُدْرَتُهُ وَ لَا يَقْدِرُ الْعِبَادُ عَلَى صِفَتِهِ وَ لَا يَبْلُغُونَ كُنْهَ عِلْمِهِ وَ لَا مَبْلَغَ عَظَمَتِهِ وَ لَيْسَ شَيْ‌ءٌ غَيْرَهُ  هُوَ نُورٌ لَيْسَ فِيهِ ظُلْمَةٌ وَ صِدْقٌ لَيْسَ فِيهِ كَذِبٌ وَ عَدْلٌ لَيْسَ فِيهِ جَوْرٌ وَ حَقٌّ لَيْسَ فِيهِ بَاطِلٌ كَذَلِكَ لَم‌ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ أَبَدَ الْآبِدِينَ وَ كَذَلِكَ كَان‌ (توحید الصدوق، ص۱۲۸ و ۱۲۹؛ بحار الأنوار، ج۳، ص۳۰۶) خداوند تبارك و […]

در پایان و به عنوان جمع‌بندی روایت‌های‌ گروه‌ چهارم، ‌ باید یادآور شد که اگر از ضعف سندی و مصدری روایات این گروه چـشم‌پوشی کـنیم، دو‌ نـکته‌ٔ مهم را در تحلیل این روایت‌ها نمی‌توان نادیده گرفت: اول‌ ـ این روایات‌ را‌ باید بـه روایت‌های گروه دوم و گروه سوم ارجاع دهیم؛ زیرا شأن اصلاحی امامان معصوم(ع) نسبت‌ به‌ کلام و فلسفه، در مقایسه با تصوّف نـیز کـاملاً مشهود است و آنچه‌ را در گروه دوم […]

گروه سوم در گروه سوم از‌ روایت‌ها‌ در این‌ زمینه،‌ شخصیت‌ ریاکار و متظاهر و متقلب بسیاری از مـنتحلین بـه تصوّف مورد نقد و هجمه قرار گرفته است. در واقع،‌ آنچه‌ دقیقاً مـورد نقد است، ریاکاری، تصنّع‌ و عوام‌ فریبی‌ دسته‌ای‌ از مدعیان تصوّف‌ است.‌ به ویژه این انتقادها متوجه کسانی است کـه بـا ایـن روش، به نوعی تقابل با أئمّه‌ٔ هدی(ع)‌ می‌پرداختند‌ و مردم را از باب عـصمت و هـدایت‌ الهی‌ دور‌ می‌کردند‌ و […]

چكيده در نقد افراد، گروه­ها و عقايد آنان، روايت، ابزاري بسيار مهم و تاثيرگذار محسوب می شود. اين تاثيرگذاري موجب شده است كه مخاصمان، به ويژه در حوزهٔ عقايد، براي كوبيدنِ خصم و تقويتِ خود از اين ابزار مهم سود برند. اما در اين ميان، برخي بي­ دقتي ­ها در استفاده از روايت، سبب قضاوت ­هاي نابجايي شده و پيامدهاي سوئي داشته است. تصوّف و عرفان و به طور خاص سران صوفيه، از مواردي هستند […]

چهارم – گواهی شاه محمّد دارابی وی ادعا کرده است که در هند شاهد تألیف کتاب یاد شده از سوی ملا معز اردستانی بوده است. (۱۳۰) این گواهی می‌توانست کمک خوبی برای ختم دعوا باشد، اما برخی درستی آن را رد کرده (۱۳۱) و گفته‌اند دیدار وی که «در سال ۱۱۰۴ ق دیده در اصفهان این کتاب به اسم ملا [اردبیلی نسبت داده] شده» هر چند با توجه به مسافرت وی به هندوستان و بی‌خبری […]

دو – تناقض دربارهٔ غزالی در حدیقة الشیعه بار‌ها از غزالی با پسوند «ناصبی» یاد شده است. (۵۳) اما در جایی دیگر، نویسنده از همین غزالی ناصبی به نام «مردِ دین» یاد می‌کند: «اگر کسی کتاب نهافت الفلاسفه را مطالعه نماید و یا نموده باشد می‌داند که این «مرد دین» در حق ایشان [فلاسفه] در آن کتاب چه می‌گوید». (۵۴) آیا نویسندهٔ کتاب از عقیده‌اش برگشته است که این بار از غزالی با چنین احترامی یاد می‌کند یا آنکه فراموش کرده است […]

چکیده کتاب حدیقة الشیعه از زمان نگارش تاکنون به سبب بخش خاصی از آنکه به صوفیه مربوط است، همواره مورد مناقشه بوده است. در این مناقشه‌ها، بدون توجه به مطالب اصلی کتاب و تنها به سبب بخش یاد شده، مخالفان و موافقان صوفیه بر سر انتساب کتاب به مقدس اردبیلی به نزاع پرداخته‌اند. مخالفان صوفیه همواره بر انتساب کتاب به مقدس اردبیلی پای فشرده‌اند و موافقان صوفیه به انکار این انتساب پرداخته‌اند. از آنجا که […]