یلدا لغت سریانی است و در آن لسان‌‌ همان کلمه‌ی میلاد عربی‌ است که‌ عبارت از زمان ولادت عیسی است و در نجوم آخرین شب‌ پاییز و یا‌ اولین لیله‌ زمستان است‌ کـه‌ دراز‌ترین شب‌ها در تمام سال می‌باشد. باید دانست‌ که‌ جشن‌ میلاد مسیح که در ۲۵ دسامبر تثبیت‌ شده طبق تحقیق محققان‌ در‌ اصل جشن ظهور میترا (مهر) بوده است که‌ عیسویان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد‌ عیسی‌ قرار دادند. پس مهر در این روز متولد شده و در روزگاران‌ قدیم‌ نزد مهرپرستان‌ این روز مخصوص جشن‌ مهر‌ بوده‌ است. در اوستا مهر، فرشته‌ی روشنایی و پاسبان‌ راستی‌ و پیمان است و در فارسی بـه معانی: خورشید و ماه هفتم سال‌ و روز شانزدهم هر‌ ماه‌ و محبت آمده است‌.

دکتر میرشهرام صفری زخمی که در ساعات روز ایجاد شده باشد زودتر از زخم در شب بهبود پیدا می‌کند

چون شب هشتم برآمد درویش مولانا را گفت: چون است که آدمی به نام دین و درویشی در طریق بت‌پرستی می‌افتد؟ مولانا گفت: گفت رنج احمقی قهر خداست / رنج و کوری نیست قهر آن ابتلاست. احمقی و نفهمی گر چه مایه‌ی زجر‌ست ولی بدتر از آن، کج‌فهمی است. اما؛ تا پاسخ سؤالت را بیابی نظر می‌کن و یادآر درویشی و حال خود را پیش از دیدار من! آیا جز این است که چون نیک در خویش نگریسته‌ای، خود را از بت‌پرستان و از تابعان درویشیِ آیینی، یافته‌ای؟ درویش گفت: بله، همین‌طور است…

بشنوید ای دوستان این داستان                         خود حقیقت

کفتاران دشمنانند و آن شیران که دیدی شما درویشانید، و مگسان و کرمان و انگلان خیالات باطله‌ای‌ست که چشم دل را کور و چراغ عقل‌تان را خاموش می‌کند: ما در این انبار گندم می‌کنیم/ گندم جمع‌آمده گم می‌کنیم / می‌نیندیشیم آخر ما به هوش / کین خلل در گندم است از مکر موش
موش/ تا انبار ما حفره زده‌ست / وز فنش انبار ما ویران شده‌ست/
اول ای جان دفع شر موش کن وانگهان در جمع گندم کوش کن

کاری از محمد کارگر

لباس درست حق را بر تن ناراست خویش میکنند و درست حق را به دروغ خویش می‌آمیزند. بر منبر، حق بنیاد، می‌نشینند، چندان که فریسیان نشستند، و سخن درست موسی را تیغِ کشتن ِ عیسی می‌کنند. این طراران عیارپوش، از کلام درست اولیای سابق، تیغ می‌سازند، تا ولیّ زنده را که تجسم راستی‌ست به مسلخ برند و سالکان را به گرداب توهمات خویش دراندازند…

مخلصین آنانند که در تصرف کامل مولای خویشند. نفس‌فروختگانی‌اند که خداوند قول و فعل و میل و پندار ایشان را برای خود خالص کرده است و جز او کسی در آنان نصیبی ندارد. ایشان جز خدا هر چیز دیگری را فراموش کرده‏‌اند و شیطان در این میانه تنها این قوم را از خویش برتر می‌داند. شیطان مأمور است تا تنها ایشان به حریم خاص حق بار یابند و بر میل آنان که میل خداست دسترس ندارد، و حتی ابلیس اطاعت میل و بندگی مخلصون می‌کند! ایشان از شرک درون رسته‌اند و بی هیچ ظن و گمان، به مقام ایقان رسیده‌اند. عاشقانی هستند ایشان که عشق، نفسشان را خشکانده است و مولای خویش را به حقیقت سجده کرده‌اند. و از مقام عزازیل گذشته و برترند…

در هر زمان، صاحب آن زمان، هم معنای درویشی است و هم صورت درویشی و درویش اوست و درویشی همان است که او می‌گوید نه آنچه دیگران گفته‌اند و همان است که او می‌کند نه آنچه دیگران کرده‌اند. فعل و قول “ولی”، درویشی‌ست و…