عکس: محمدامین سامان

حکیم و دانشمند دوره صفوی، حکیمی فاضل، فیلسوف و عارفی مشهور که در علوم عقلی و ریاضیات مهارت بسیاری داشت، مردی بود در کمال دیانت و خوش‌مذهبی و معتنی به شأن تصلب در ظواهر شرع و صاحب دین، بالفعل بر فضلای ایران بل افاضل عصر سمت تقدم و امتیاز دارد» (امینای قزوینی، ج۲، ص ۶۳۵ ـ ۶۳۶)، «جامع الجوامع علوم عقلی و مدینه‌الکمال کمالات صوری و معنوی حکیم مجرد موحد طریقت‌پوی حقیقت‌جوی بود… در حکمت طبیعی و الهی و طب و ریاضی مسلم اهل آن عهد بود» (هدایت، روضه‌الصفا، ج۸، ص۱۲۰)، «در همه علوم کامل و استاد در معقول و منقول، وحید زمانه در تجرید و تفرید یگانه» (همو، مجمع‌الفصحاء، ج ۲ر۱ر، ص۱۹)، «دریای عرفان و بحر ایقان از سحاب حقایقش قطره و خورشید آسمان در جنب خاطر انورش ذره» (نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، ص۱۵۳)، «در حکمت ارسطوی زمان و در تصوف بایزید دوران بوده» (واله داغستانی، ص۱۸۱ ـ ۱۸۳)، «وحید عصر و فرید عهد خود بوده، بلکه در هیچ عهدی در مراتب علمی خاصه در حکمت الهی به پایه و مایه ایشان هیچیک از حکما نرسیده. جامع معقول و منقول و فروع و اصول» (هدایت، ریاض‌العارفین، ص ۳۲۴)، «حکیم عارف و مجرد موحد سیاح» (همو، اصول‌الفصول فی حصول‌الوصول، ص۴۴۴)، «در علم حکمت و تسخیر و جفر و کیمیا و خوارق ید طولی داشت» (صبا، ص۲۵) و «از اعاظم سادات رفیع‌الدرجات است. نسب شریفش به امام همام موسی‌ بن‌ جعفر الکاظم علیه‌الصلوة و علیه‌السلام می‌رسد… حالت تجرد و تفردش از توصیف و تعریف مستغنی است.

دکتر‌محسن جهانگیری – میرداماد در اغلب رشته‌های علمی و فرهنگی و دینی زمان و جامعه خود، به ویژه حکمت و فلسفه، صاحب رأی و نظر و تألیف و اثر بوده است. البته به علت مغلق‌نویسی و به کارگیری واژه‌های نامأنوس و متروک و مهجور، آثار فلسفی‌اش کمتر مورد توجه بوده و افکار و آراء فلسفی‌اش، بالاخص برای مبتدیان و متفلسفان کم‌مایه، همچنان در بوته ابهام مانده است با این همه، او به عنوان یک شخصیت برجسته فلسفی همواره مورد توجه و قبول اعیان علما و حکما بوده است.

دکتر نصرالله پورجوادی – استاد فلسفه و عرفان در قرن دوم و سوم، اشتغال داشتن به دیانت برای عده‌ای اصل

دکتر نصرالله پورجوادی – استاد فلسفه و عرفان   در قرن دوم و سوم، اشتغال داشتن به دیانت برای عده‌ای

یادداشت پیش‌رو به مناسبت ۱۲۵۰ سالگی حکیم ترمذی در روزنامه‌ی جمهوریت به چاپ رسیده که توسط رایزن فرهنگی کشورمان