بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

چه سیاسیون و چه غیر سیاسیون، همه رسمی دارند و آن این است که وقتی در یک مکتبی، یک مجموعه‌ی عقاید و افکاری دارند و اینها با عده ای جمع می‌شود، یک سمبل و نشانه‌ای دارند. ما مثلاً دست می‌دهیم این خود، نشانه‌ایست. یعنی دست من، و خود من در اختیار شماست. روبوسی هم همینطور. هر یک از اعمال بشری نشان دهنده و علامت یکی از خصوصیات بشری اوست. یک مقداری از آن فطری است، انسان حس می‌کند وقتی که ابروهایش را درهم می‌کند یعنی خشم و غضب کرده است. (البته کسی ابروهایش را درهم می‌کند، نه اینکه از اول ابروهایش این‌طوریست) یا کسی لبخند می‌زند علامت شادی است، یعنی معلوم می‌شود شاد است. خود بخود افکار و وضعیت روحی انسان در ظواهرش اثر می‌کند.

برای اینکه آن حالت و معنویتی که در درونش است قوی‌تر بشود، اعمال را آن‌طوری می‌کنند. مثلا گفتند در نماز رکوع که می‌کنید کاملاً سر پایین باشد. این در واقع نشان دهنده این است، و از اینجا گرفته شده است که وقتی کسی واقعا در مقابل یک عظمتی، یک شخص عظیمی تعظیم می‌کند، هرچه سرش خم‌تر باشد، علامت این است که ارادتش بیشتر است. برای اینکه ارادت‌، خضوع و خشوع‌تان به خداوند بیشتر بشود گفتند که این‌طوری کنید. یا اینکه گفتنه‌اند در موقع گفتن هر یک از اذکار و تسبیحات داخل نماز و وقتی در نماز هستید سرتان را برنگردانید، و به اطراف توجه نکنید. چون کسی که هواسش به جاهای دیگر باشد بی‌اختیار سرش برمی‌گردد. حالا شما باید حواستان جای دیگر نباشد. بنابراین در اینجا این علامت را باید داشته باشید، حفظ کنید. یعنی توجه‌تان کامل به سمت خدا باشد. و هرچیز که شما را در نماز و خضوعِ در مقابل خداوند دور کند، به هر اندازه مؤثر باشد به همان اندازه نسبت به آن رفتار بدی باید داشته باشد. به همین دلیل هم گفتند کسی که نماز می‌خواند دیگران جلویش راه نروند. اینها ظواهر است که با این ظواهر، باید رعایت کرد. البته این مبحث در روانشناسی هم کاملا وارد است. که می گویند برای اینکه یک حالتی در شما ایجاد بشود، آثار ظاهری آن حالت را از خودتان نشان بدهید. اگر می‌خواهید غضبناک نشان داده شوید و حال آنکه غضبناک نیستید، ژشت غضب به خودتان بگیرید، حالت غضب در شما ایجاد می‌شود. حتی روانشناسی در مورد کسانی که می‌گویند ایمانمان سست شده است، در همه‌جای قرآن هم آمده است إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَات، ایمان را هم سنگ عمل صالح قرار داده‌اند، به کسی که می‌گوید ایمانم سست شده یا از اول می‌خواهد ایمانش قوی شود، عمل صالح انجام بدهد ایمانش قوی می‌شود.

عمل صالح وقتی است که نیت هم، صالح واقعی باشد. عمل صالح یعنی بدون آن نیت، ظواهر عمل صالح باشد تدریجاً اثر می‌کند. به همین دلیل هم بعضی‌ها گفتند وقتی عمل صالحی از کسی می‌بینید، نگویید ممکن است از روی ریا کاری باشد در محاسبات سیاسی‌تان هم حساب کنید ولی نگویید از روی ریاست، شاید یک مقداری خلوص در آن بوده، یک ذره خلوص اگر در آن باشد، همان ذره کم کم رشد کند، و تمام عملش را می‌گیرد. بنابراین از عمل فاصله نگیرید، عمل را داشته باشید تا ایمان بیاید. کما اینکه ایمان داشته باشید عمل می‌آید. یعنی ظواهر کارهای ما، این ظواهر یک معنویاتی ایجاد یا تقویت می‌کند اگر آن معنویات باشد، ظواهر هم بهتر می‌شود. شیعه و تصوف می‌گوید وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ (الحجر/99) پروردگار خودت را عبادت کن تا یقین برایت بیاید. که این برای عده‌ای بهانه‌شده می‌گویند ما به یقین و ایمان رسیدیم دیگر لازم نیست عبادت کنیم، نه! در آیه قرآن این را خطاب به پیغمبر می‌گوید، یقینی بالاتر از پیغمبر هم خدا نیافریده است. برای اینکه او را برای ما مدل آفریده است.

ارتباط بین عمل و نیت؛ و عمل و معنویتِ کار، در همه جا دیده می‌شود. اگر کسی به دیگری کمکی می کند،(مثلا یک کمک مالی) ممکن است از روی ریا کاری باشد، ولی آن شخصی که، مورد کمک قرار می‌گیرد حق ندارد کمک را رد کند و بگوید نخیر، تو برای خدا نمی‌کنی به تو چه! آن کسی که به تو کمک می‌کند چه برای خدا انجام بدهد و چه برای ریا کاری، فایده‌اش به تو می‌رسد. بنابراین به هیچ وجه حق ندارد قضاوت در مورد نیات داشته باشد.

مصافحه‌ی درویشی هم، یک سمبل و نشانه‌ای است از بیعتی که کردیم. همان‌طور که می‌خواهیم بیعت‌مان محکم باشد، باید محکم دست را بگیرید. نه آنقدر محکم که استخوان بشکند. بله گفتیم که باید در واقع غیرت داشته باشد، ولی غیرت نه اینکه دیگر مشت محکم بزنیم،نه! ولی باید محکم به نحوی باشد، برای اینکه بیعت که می‌کنیم فرمایش خداوند را شنیدیم که می‌گوید، خداوند دوست دارد که شماها مثل بنیان مرصوص باشید، یعنی دیوار آهنی باشید. چون ما شنیدیم می‌خواهیم همان‌طور باشیم، نشان می‌دهیم که ما همان طوری هستیم.

خداوند نیروهای بشری و انسانی، در دستش جلوه می‌کند. این است که به دست خیلی اهمیت می‌دهند. می‌بینیم حتی جزئیات زندگی ما برای این ساخته شده که یک ایمان محکم، عمل صالح و یک فداکاری و وفاداری به بیعت‌مان داشته باشیم. حتی جزئیات کار را. ان‌شاءالله.