جرس: بهمن کشاورز از وکلای برجسته ایران است که چهره اش از محاکمات جنجالی کرباسچی شهردار سابق تهران در یادها مانده است. کشاورز سعی می کند، تنها در چارچوبهای حقوقی سخن بگوید و علاقه ای به اظهارنظرهای سیاسی ندارد و این را کاملا مغایر با کار حرفه ای وکالت می داند. بهمن کشاورز هم اکنون رییس اتحادیه وکلای دادگستری است

فرزانه بذرپور

جرس: بهمن کشاورز از وکلای برجسته ایران است که چهره اش از محاکمات جنجالی کرباسچی شهردار سابق تهران در یادها مانده است. کشاورز سعی می کند، تنها در چارچوبهای حقوقی سخن بگوید و علاقه ای به اظهارنظرهای سیاسی ندارد و این را کاملا مغایر با کار حرفه ای وکالت می داند. بهمن کشاورز هم اکنون رییس اتحادیه وکلای دادگستری است و در کارنامه اش سابقه ریاست بر کانون وکلا را نیز دارد. کشاورز به ما از تلاشهای اتحادیه کانون وکلا درباره  وکلای زندانی و تحت تعقیب همین قدر گفت که اتحادیه پیگیر وضعیت وکلاست و نمی خواهد تا بحث به رسانه ها کشیده شود تا شاید اتحادیه بتواند در مورد همکارانش کاری انجام دهد، وی از مشکلات وکلا گفت و تعریف نشدن جرم سیاسی که قدمتی صد ساله دارد، کشاورز چندی پیش هم در یادداشتی از مقامات قضایی خواست تا در مورد صدور حکم متهمین روز عا شورا عجله نکنند و به راحتی به متهمین اتهام محاربه نزنند. گفت و گوی جرس  با این حقوقدان برجسته را بخوانید.

جناب کشاورز می خواستم نظرتان را درباره مشکلاتی که برای وکلا در دفاع از موکلین شان پیش آمده بپرسم، همانطور که مستحضر هستید خانم ستوده در زندان هستند و دست به اعتصاب غذا زده اند، آقای محمد سیف زاده تفهیم اتهام شدند و به تازگی آقای دادخواه به دادگاه دیگری احضار شده اند، نظر شما درباره وضعیت فعلی و محدودیت هایی که برای وکلا به وجود آمده چیست ؟

علی رغم اینکه دلم می خواهد پاسخگوی شما باشم ولی حقیقت این است که به هر حال درباره همین دوستانی که فرمودید ما وظایفی داریم که در حال انجام هستیم در حد توانمان و انجام این وظایف با هر اظهار نظر رسانه ای از جانب بنده تناقض و تعارض دارد، تا بتوانم وظیفه ام را درباره این دوستان انجام دهم هر چند کم فایده یا بی فایده باشد. امیدوارم وقتی اقداماتم احیانا نتیجه داد، بتوانم بگویم که ما چنین کاری را کردیم و این نتایج حاصل شد.

در حال حاضر کانون وکلا چه برنامه ای در اینباره دارد ؟

کانون وکلا را من اطلاع ندارم، چون من در کانون وکلا نقشی ندارم و رییس کانون جناب آقای جندقی است. من مسئول اتحادیه سراسری کانون وکلا هستم. نهادی که از مجموع کانون وکلا های ایران تشکیل شده و اقدامی هم اگر می کنم از این سمت است.

جناب کشاورز در حال حاضر مصونیت وکلا در دفاع از موکلینشان چه سرنوشتی پیدا کرده و آیا این مصونیت  در پرونده های سیاسی اصلا رعایت می شود؟

اگر منظورتان از مصونیت بند سه ماده واحده انتخاب وکیل از سوی اصحاب دعواست که می گوید وکلا در دفاع ، از همان امنیت قضات برخوردار می شوند، نقل به مضمون می کنم. این همیشه  محل بحث ما با دادگاهها و قوه قضاییه از سالها پیش بوده است. ما معتقدیم که اگر وکیل در مقام دفاع چیزی می گوید یا می نویسد که  از نظر مقامات قضایی عنوان مجرمانه دارد ، ابتدائا باید به کانون ارائه شود تا بعد به وکیل ارجاع شود و اگر به این نتیجه رسیدند که وکیل متخلف است، وکیل را معلق کنند و به مقام قضایی اطلاع دهند که می تواند وکیل را تحت تعقیب قرار دهد. در مسائلی که مربوط به موضوع دفاع نیست، وکلا مصونیتی ندارند. اگر مزیتی هست فقط در مسائلی است که وکیل ممکن است در موضع دفاع باشد و عملا هم من تا به حال جز یک مورد که سال 82 یا 83 ،  به من اعلام کردند در زمانی که متصدی کانون بودم و بعد هم قضیه فیصله پیدا کرد ،مورد دیگری را یادم نمی آید .

قوه قضاییه چندین بار سعی کرده استقلال کانون وکلا را مخدوش کند و کانون را ساقط کند، چرا نسبت به وکلای مستقل این حساسیت وجود دارد ؟

اینکه سعی کرده که ساقط کند، از این سقوط خبری ندارم، الا آن فاصله 59 تا 76 که انتخابات انجام شد و بعد از آن با همین قانون پروانه وکالت استقلال نسبی پدید آمد. یک چیزی که ما البته به عنوان یک استقلال کامل قبولش نداریم، برای اینکه برخی تضییقات هست که باید برداشته شود . فی الجمله  کانون استقلال نسبی تا الان داشته است، آن لایحه ای هم که مطرح بوده ، نشده و خوشبختانه با نظر مجلس منتفی شده است و الان هم یک آیین نامه هست که مضیق و به نوعی نافی استقلال است آن  را هم روسای سابق و فعلی اجرایش را معلق کردند وبه دیوان عدالت هم دادخواستی داده شده و امیدواریم که  رای لغو این آیین نامه صادر شود، مضافا اینکه خود رییس محترم قوه قضاییه هم شخصا می تواند این آیین نامه را ملغی کند . به طور کلی در طی تاریخ هم همیشه همین طوربوده که بین قوای حاکم و کانون وکلا به نوعی تعارض و تباین وجود داشته است . در کشور ما هم چه گذشته و چه حال با تفاوتهایی چنین حالتی بوده اما تا الان که کانونهای وکلا مقاومت کرده اند و مقاومتشان هم موثر بوده است. بعد از این هم همین طور خواهد بود و سیر قضایی دنیا  در روند محدودیت دفاع نیست و در کشور ما هم نمی تواند اینگونه باشد .

مستحضر هستید که هنوز جرم سیاسی در ایران تعریف نشده و از طرفی تعداد زیادی زندانی در ایران که به وضوح سیاسی هستند، شما فکر می کنید که عدم تعریف قانونی جرم سیاسی، این حق را به حاکمیت می دهد که دست به اجرای احکام سنگین بزند؟

دیدگاه من به این قضیه یک دیگاه حرفه ای است. در گذشته و در قانون اساسی مشروطیت هم داشتیم که باید به جرایم سیاسی و مطبوعاتی با حضور هیات منصفین رسیدگی شود ولی خب هرگز این اتفاق نیفتاد. جرم سیاسی تعریف نشد و هیات منصفه هم در دادگاه متهمین سیاسی آن زمان حاضر نبودند و الان هم داستان همین است. آنچه الان مطرح است این است که اگر شما به درخواستهای قرار مجرمیت مراجعه کنید ، متوجه می شوید که عناوین مطروحه از فصل پنجم مجازات اسلامی آمده که جرایم بر علیه امنیت داخلی و خارجی کشور است. اینها بیشتر صبغه سیاسی دارند و مردم و جامعه هم می دانند که صبغه سیاسی دارد، ولی چون جرم سیاسی تعریف نشده، اینکه هیات منصفه ای حاضر باشد میسر نیست. اما بدیهی است که این موکلین هم باید بتوانند با همه شرایط از خدمات وکلای مدافع برخوردار شوند  و در اجرای حکم هم بدیهی است که باید از همه مزایایی که در آیین نامه زندانها، پیش بینی شده بتوانند استفاده کنند . اما اینکه بگوییم باید در این جرایم هیات منصفه حاضر باشد، از لحاظ آرمانی و ایده آلی حرف خوبی است، اما تا زمانی که  جرم سیاسی تعریف نشود که فی الواقع از مجلس ششم تعریف شدن جرم سیاسی مطرح است ، نمی توانیم به هیات منصفه قائل شویم . علاوه بر این در قانون برنامه چهارم توسعه یکی از وظایفی که برای قوه قضاییه ذکر شده ، تعریف جرم سیاسی است و علی رغم اینکه مهلت اجرای این برنامه تمام شده، هنوز قوه قضاییه به این قسمت از وظایفش عمل نکرده است.

جناب کشاورز وکلا در بسیاری از کشورها دیده بان حقوق بشر و عدالت هستند. چرا در ایران چنین حالتی را نمی بینیم و اکثر وکلا ترجیح می دهند، کمتر اظهار نظر بکنند؟

وکلای ایران در حد توان و امکاناتشان به وظایف خودشان در قبال حرفه و صنف و مردم عمل می کنند، در حدی که قانون  به آنها اجازه می دهد و در عین حال همیشه باید توجه داشت که افراد با مقتضیات زمان و مکان و مسائل محیطی کار و زندگیشان فعالیت می کنند. اگر شما در ایران باشید لاجرم باید متوجه باشید که شرایط کار، چه وکیل و قاضی و چه دیگران به هر حال باید با رعایت مقتضیات ایران باشد . همین مقدار که همکاران ما فعالیت می کنند و دفاع می کنند اعم از سیاسی و غیر سیاسی، بنده تصور می کنم با وضع موجود و حاکم، قابل تحسین است و بیش از این هم نباید از آنها انتظار داشت.

با تشکر از فرصتی که در اختیار جرس قرار دادید