یک اقدام سیاسی در خارج از کشور

در سال 1336 بعد از تنظیم امور شغلی مقدمات سفر به خارج از کشور را به منظور ادامه ی تحصیل فراهم ساختم . بعضی از دوستان نزدیک استقبال زیادی از این نظر ننمودند ولی دکتر خنجی به تشویق من پرداخت و مرا به ادامه ی تحصیل در خارج از ایران ( کشور فرانسه ) مصمم ساخت . در مدتی که در شهر پاریس اقامت داشتم به فعالیت سیاسی نپرداختم و بیشتر اوقات را مصروف امور تحصیلی و قسمتی را نیز صرف مطالعات سیاسی و اجتماعی کردم .

از معاشرتهای متفرقه به طور کلی پرهیز داشتم و فقط با بعضی از دوستان قدیم که در دانشکده ی حقوق پاریس برخورد نمودم ارتباط برقرار ساختم . یکی از این دوستان منیر الدین حجتی امامی قاضی دادگستری بود . حجتی امامی از سال 1330 در فعالیتهای نهضت ملی مشارکت داشت و در بیشتر تظاهرات حضور پیدا می کرد و مسائل سیاسی آن دوران را با علاقه مندی و حساسیت خاص تعقیب می نمود و چون منزل ما در نزدیکی یکدیگر قرار داشت برخورد و دوستی ما به طور مداوم ادامه یافت .  در دانشکده ی حقوق پاریس به وسیله ی حجتی امامی با نور علی تابنده که او نیز از قضات وزین دادگستری بود آشنایی پیدا کردم .

پس از مدتی به علت همفکری سیاسی و تفاهم اخلاقی ، صمیمیت و دوستی خاصی بین ما ایجاد شد . در مدت کوتاهی به ارزش شخصیت و فضائل اخلاقی نور علی تابنده نیز واقف شدم و از دوستی و معاشرت آنها بهره می بردم .

در سال 1959 در پاریس اعلام شد که ژنرال آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا به پاریس خواهد آمد و چندین روز در آن شهر اقامت خواهد کرد . پس از مشورت به اتفاق حجتی و تابنده تصمیم گرفتیم اقدامی به عمل آوریم و رئیس جمهوری امریکا را از وضع کشور ایران و نتایج عملیاتی که دولت آمریکا با اجرای طرح کودتای 28 مرداد علیه ملت ایران انجام داده است آگاه گردانیم .

در نامه ای که بدین منظور برای دکتر خنجی ارسال داشتم از او خواستم در این باره با اللهیار  صالح مشورت نماید و در صورتی که ایشان این امر را مورد تایید قرار دادند متن نامه ای را با نظر ایشان به عنوان رئیس جمهور آمریکا تهیه و برای من ارسال نماید  .

دکتر خنجی در پاسخ نوشت که اللهیار صالح این اقدام را تأیید و توصیه کرده است منتهی تهیه ی متن نامه و چگونگی تنظیم آن را به شما واگذار نموده است .

به اتفاق حجتی و تابنده به تنظیم یک نامه ی نسبتاً مشروح اقدام کردیم .

در این نامه پس از اشاره به سوابق روابط ایران و امریکا و کمکهایی که دولت و مردم امریکا در اوایل قرن حاضر نسبت به دولت و ملت ایران انجام دادند ، و موجبات خوشبینی مردم ایران را نسبت به امریکاییها در آن زمان فراهم ساختند ، آنگاه به چگونگی سیاست امریکا نسبت به دولت نهضت ملی و مشارکت در طرح ریزی و اجرای کودتای 28 مرداد علیه ملت ایران پرداختیم و نتایج مضر و تاسف آوری را که اقدامات دولت امریکا علیه ملت ایران به بار آورده ، برشمردیم . سپس مشخصات نهضت ملی ایران و هدفهای آن را یکایک توضیح دادیم و اشاره کردیم که اقدامات دولت امریکا علیه ملت ایران و حمایت از دولت انگلیس و هیئت حاکمه ی فاسد و مزدور عامل آنها نه تنها به رستاخیز یک ملت باستانی در راه استقلال و آزادی لطمات جبران ناپذیری وارد ساخت بلکه عواقب زیان بار آن ، هم در حال حاضر و هم در دراز مدت ، متوجه دولت امریکا نیز خواهد گردید . در قسمت آخر به تشریح وضع اسفبار کشور در آن سال پرداختیم و نشان دادیم که دولتهای پس از کودتا ، به جز در امر واگذاری منابع نفتی ایران به کنسرسیوم بین المللی ، در سایر اقدامات خود با شکست قطعی مواجه شده اند .

در پایان نامه به رئیس جمهوری امریکا اعلام داشتیم که ملت ایران انتظار دارد دولت امریکا از این سیاست دست بردارد و از ادامه ی حمایت یک حکومت فاسد و ضد مردمی و تحمیل آن به ملت ایران خودداری کند .

پس از مشورت با یکدیگر به این نتیجه رسیدیم که مراجعه و تماس با سفارت امریکا به منظور تسلیم نامه و مذاکره درباره ی آن عملی نبوده و ممکن است پس از اطلاع از مفاد آن از دریافت نامه خودداری نمایند .

مصلحت آن دیدیم که نامه را از طریق پست سریع السیر ( پنوماتیک ) که ظرف کمتر از دو ساعت به مقصد می رسید ارسال داریم . اگر نامه فوری به دست رئیس جمهور امریکا نرسد با توجه به شرایط حاکم بر محیط سیاسی فرانسه لااقل مشاورین نزدیک او از متن آن مطلع خواهند شد و ممکن است خلاصه ی آن را به اطلاع وی برسانند .

امضای نامه را « دانشجویان طرفدار نهضت ملی ایران در فرانسه » گذاشتیم و به ترجمه ی آن به زبان فرانسه پرداختیم . در ترجمه به زبان فرانسه نور علی تابنده بیشترین زحمت را متحمل شد و تحریر آن به صورت دست نویس به خط اینجانب انجام گردید .

در سال بعد تغییراتی در سیاست امریکا در قبال هیئت حاکمه ی ایران پدیدار گردید و نشانه هایی از فشارهای آن دولت برای اصلاحات اداری و اقتصادی به دولت ایران به چشم می خورد .

گرچه این تغییر سیاست به حدی نبود که علامت تغییر موضع  سیاسی آمریکا در برابر واقعیت مسائل اصلی ایران تلقی شود و در چارچوب و محدوده ی هیئت حاکمه باقی ماند و سیاست امریکا در دو دهه ی بعدی به روال گذشته ادامه یافت ولی آیا نامه ی ارسالی ما در این تغییر نسبی تأثیر داشته یا نه موضوعی بود که ما هیچ وقت از آن اطلاعی نیافتیم .

منبع:صفحه 226 و 227 از کتاب رویداد ها و داوری – خاطرات مسعود حجازی

سایت مجذوبان نور