مرکز مطالعات بی خشونت: تجمع مسالمت آمیز مدافعان حقوق دراویش محبوس روز شنبه در برابر دادستانی تهران سرکوب شد.
سرکوب بعنوان رویه جاری حکومت در پاسخگویی به اعتراضات، به موضوعی عادی برای طرفین تبدیل شده است. مردم هر از گاهی نسبت به آنچه آن را بی عدالتی، تبعیض، نابرابری و ظلم می خوانند اقدام به تجمع های اعتراضی می کنند و حکومت همواره با سرکوب به آنها پاسخ داده است. پرسش این است که آیا باید این چرخه ی اعتراض-سرکوب را ادامه داد؟ آیا این اعتراضات بی فایده است؟ آیا جایگزینی وجود دارد؟
پیش از پاسخ به این پرسش ها، تجمع مسالمت آمیز دراویش گنابادی یا تجمع طرفداران حقوق آنها را بعنوان آخرین نمونه ی عینی بررسی می کنیم. برخورد با دراویش گنابادی و تخریب حسینه ها و محل اعمال آداب مذهبی و عقیدتی دراویش گنابادی از اوایل دولت محمود احمدی نژاد شروع شد. عده ای که محمد علی ابطحی معاون رئیس جمهور اسبق ایران، آنها را “افراط گرایان دینی” می خواند (برگرفته از یادداشت او در وب سایت شخصی اش) با تخریب مراکز صوفی ها موجب آزار واذیت آنها شدند و در ادامه دستگاه قضایی با دستگیری و حبس تعداد زیادی از دراویش و دستگیری وکلای آنها شرایطی به وجود آورد که زمینه ساز اعتراضات بعدی شد. هفته گذشته در پی اعلام اعتصاب غذای ده نفر از دراویش محبوس، خانواده ها، دوستان و طرفداران حقوق دراویش تصمیم گرفتند با تجمع مسالمت آمیز در برابر دادستانی تهران مراتب اعتراض خود را اعلام و از اعتصاب غذای زندانیان حمایت کنند. اما طبق معمول، دادستانی تهران بدون توجه به درخواست معترضان و رسیدگی به وضعیت زندانیان به تجمع معترضان حمله و تعداد قابل توجهی از معترضان را دستگیر و البته ساعاتی بعد، بنا بر اعلام وب سایت مجذوبان نور که اخبار مربوط به دراویش را پوشش می دهد، آزاد کرد.
مدافعان حقوق دراویش گنابادی، کمپین اعتراضی شان را بر استراتژی بی خشونت استوار کرده اند. آنها فنون خشونت پرهیزی را اجرا می کنند همچون: نامه نگاری (نامه به حس روحانی رئیس جمهوری و تقاضا برای رسیدگی به وضعیت دراویش محبوس)، مصاحبه با رسانه های مختلف و افشاگری در خصوص رفتار زندانبانان ، برگزاری تجمع و اعتراض علنی در برابر دادستانی تهران (شنبه ۱۷ اسفند ماه).
کمپین دراویش گنابادی با برگزاری تجمع اعتراضی چند موفقیت را به دست آورده اند:
– جلب آگاهی و توجه مردم، رسانه ها، فعالان سیاسی و مدافعان حقوق بشر
– جلب حمایت های بین المللی
– گسترش کمپین با جلب حمایت افرادی خارج از دایره دراویش و خانواده های آنها
– بالابردن هزینه برخورد با دراویش و نقض حقوق آنها برای حکومت
در واقع این کمپین با برگزاری این تجمع توانست توجه رسانه ها و به تبع توجه مردم را به نقض حقوق دراویش جلب کند. آنها با حضور یک روزه در خیابان و اعتراض علنی به دستگاه قضایی، توانستند نگاه رسانه های خارجی را در روزهایی که نماینده رسمی اتحادیه اروپا در تهران بود را به مساله نقض حقوق انسانی دراویش جلب کنند. افرادی خارج از دایره دراویش را به حمایت از اعتضاب غذا کشاند بطوریکه تعدادی از فعالان سیاسی و مدافعان حقوق بشر در مقالاتی متعدد به این مساله توجه نشان دادند، بعضی از جریان های سیاسی با صدور بیانیه برخورد با معترضان را محکوم کردند. یکی از نمایندگان جنبش کارگری که در زندان به سر می برد با اعلام اعتصاب غذا همبستگی خود را با زندانیان درویش به نمایش می گذارد. اینها دستاورد هایی است که در کارنامه کمپین مدافعان حقوق دراویش ثبت می شود ولی مبارزه بی خشونت به این فنون و مبارزات مقطعی و گذرا خلاصه نمی شود.
برای موفقیت در مبارزات بی خشونت، رعایت چند اصل دیگر مهم و ضروری است:
– توسعه فنون مبارزات و خلاقیت در خلق فنون متفاوت
– تداوم و استمرار مبارزه بی خشونت
داشتن تفکر خلاقانه در صحنه مبارزه، یک شرط بسیار ضروری است چراکه فنون مبارزه همیشه از پیش تعیین شده نیست بلکه در طول مبارزه بسته به اتفاقاتی که رخ می دهد باید بتوان فنونی را خلق و ابتکار عمل را حفظ کرد. اصرار بر فنون تکراری ره به جایی نمی برد. برگزاری تجمع و تحصن دو فنی است که همواره مورد استفاده قرار می گیرد و حکومت نیز در برخورد با تجمعات حرفه ای شده است. بنابراین گاهی فنون خلاقانه دیگر می تواند اثرات بیشتری داشته باشد یا اینکه تجمعات با فنون دیگر تکمیل شود برای مثال اگر دستاورد های کمپین اعتراضی هفته گذشته را در نظر داشته باشیم باید با فنون دیگر از این دستاوردها استفاده کرد تا حرکت مثمر ثمر باشد برای مثال می توان شماره موبایل نمایندگان مجلس را در اختیار مردم قرار داد و از آنها بخواهیم که برای دفاع از حقوق زندانیان فعالانه وارد عمل شوند. تکرار چنین تماس هایی بدون تردید نمایندگان را به فکر فرو خواهد برد چراکه آنها یک سال دیگر دوباره به رای مردم برای بازگشت به مجلس نیاز دارند و اگر احساس کنند که این یک خواست فراگیر و مهم برای مردم است و در میزان رای آنها اثر مستقیم دارد بدون شک این تماس ها را بی جواب نمی گذارند.
بنابراین می توان گفت که کمپین فعالان حقوق دراویش و فعالیت های آنها اگرچه با سرکوب دستگاه های انتظامی و امنیتی، مواجه شده ولی استمرار آن و توسل به فنون خلاقانه می تواند به موفقیت های بیشتری منجر شود. گام های کم خطر و کم هزینه، ولی موثر و مستمر، افراد بیشتری را جذب کمپین خواهد کرد و در نهایت نتایج بیشتری برای مبارزان به همراه خواهد داشت. پیدا کردن حلقه های مفقود، می تواند چرخه اعتراض- سرکوب را متوقف و حکومت را به پرهیز از سرکوب وادارد.
نظرات وارده در یادداشت و مقاله فوق لزوما دیدگاه مجذوبان نور نیست.