بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

یا ایراد است، یا انتقاد و یا حملات، هر چه هست، بر ما می‌شود از قدیم بوده است. منتهی جوابشان را دادند. آن حرفِ آنها نمانده، ولی جواب مانده است. آن جواب را ما حالا می‌بینیم از روی جواب می‌فهمیم که سوالی بوده است. و خیلی‌ها هم ضرب المثل شده است. سعدی می‌گوید:

هر که شیرینی فروشد / مشتری بر وی بجوشد

مَثل را بهتر می‌توان فهماند. مسائلِ معنا داری، حالا سطح خیلی بالا هم نه! سطح پایین هم بخواهیم به زبان خودمان بگوییم (نه اینکه زبان ما فرق دارد نه!). زبان ما از حواس ما سرچشمه می‌گیرد. چشم که می‌بیند و گوش که می‌شنود، ولی معانی با هیچ کدام از اینها درک نمی‌شود. مثلاً می‌گوییم مهربانی کنیم، مهربانی چیزی نیست که به حرف در بیاید.

حالا یا ایراد می‌گیرند، یا انتقاد است و یا واقعاً جهل و ندانستن است. پاسخ‌ سؤالات در کتب قدیم جمع شده است. اگر از علی (ع) بپرسند که تو چرا بیست و پنج سال نشستی، در حالی که وقتی دشمن در جنگ تو را می‌دید، برمی‌گشت، می‌گفت با علی نمی‌شود جنگید. حالا در خانه نشستی و شمشیرت را غلاف می‌کنی، مگر مؤظف نیستی که این معنویات را به مردم هم، برسانی؟! حضرت اگر بخواهد به فارسی جواب بدهد می‌فرماید:

هر که شیرینی فروشد / مشتری بر وی بجوشد

همین الان مشتری بر من خیلی جوشیده است. در مباحثی هم که آمده است می‌فرمایند جنبه‌ی ولایت تبلیغ ندارد، هر کسی، هر درویشی معتقدِ به ولایت علی و عاملِ به ولایت علی، یکی از وظایف او این است که به دیگران هم کمک کند، یک کمک این است که آنها را از جهل در بیاورد.

در عالم خودمان، کسی که مزه نمی‌فهمد، اعصاب این قسمتش خراب است، برای او چه فایده! زهر هلاهل، یا هندوانهِ ابوجهل یا عسل! مزه هیچ‌کدام را نمی‌فهمد. بدشانسی وقتی است آدم با چنین اشخاصی مواجه می‌شود که مزه نمی‌فهمند، آن وقت به آنها عسل بدهید و یا غیر عسل فرقی نمی‌کند. ولی کسی که دنبال درک و فهم است، می‌داند عوالم معنوی وجود دارد که این عوالم را تاکنون درک نکرده است ولی می‌خواهد بفهمد، و از این عوالم بهره ببرد، به آن شخص می‌شود فهماند. اینگونه اشخاص، از روی قیافه که تشخیص داده نمی‌شوند.

هر سوالی و هر انتقادی را نباید به منزله‌ی حمله بگیریم. به هر جهت هر چه باشد، ناشی از جهل‌شان است؛ یا جهل ساده و یا جهلی که با غرض ورزی توأم است. هم جاهل است و هم غرض‌ورزی دارد. این رعایت را اگر همه داشته باشند و داشته باشیم، خیلی از مشکلات حل می‌شود، ان‌شاءالله.