تشدید تحریم‌های بین المللی علیه ایران هزینه پروازهای داخلی و خارجی را تا ۱۲۰ درصد افزایش داده است و در نتیجه بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی خارجی عطای مسافران ایرانی را به صندلی‌های خالی طیاره‌ها بخشیده و آسمان ایران را ترک کرده‌اند.
سازمان هواپیمایی کشوری اواسط آبان ماه بخشنامه‌ای برای نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران ارسال کرد که براساس آن نرخ بلیط‌های خارجی دیگر با نرخ ارز مرجع ۱۲۲۶ تومانی محاسبه نمی‌شود و نمایندگی ایرلاین‌های خارجی باید ارز مورد نیاز خود را با نرخ مبادلاتی که حدود ۲۵۰۰ تومان قیمت دارد تهیه کنند.
بدین ترتیب نمایندگان فروش بلیط‌های ایرلاین‌های خارجی از بامداد چهارشنبه ۲۴ آبان قیمت بلیط‌های خود را به دو برابر نرخ قبلی افزایش دادند تا شکاف ناشی از افزایش نرخ ارز مرجع به مبادلاتی تامین شود.
رویه فروش بلیط کشورهای خارجی چنین بود که قیمت بلیط مسیر پرواز در نرخ ۱۲۲۶ تومان ضرب می‌شد و نمایندگان فروش با احتساب مالیات و پورسانت، هزینه را به ریال از مسافران دریافت می‌کردند. برای مثال نرخ بلیط دو سره از تهران- استامبول- تهران در ماه‌های کم مسافر و کلاس پروازی اقتصادی (معمولی) ۳۵۸ دلار بود که با ضرب در عدد ۱۲۲۶ رقم ۴۳۸ هزار و ۹۰۸ تومان به دست می‌آید که با احتساب مالیات بر ارزش افزوده و پورسانت دفتر فروش بلیط مبلغی حدود ۴۶۰ هزار تومان برای مسافر هزینه داشت.
همزمان با اعلام عدم تخصیص نرخ ارز مرجع به ایرلاین‌ها خارجی و جایگزینی آن با ارز مبادلاتی، قیمت بلیط‌ها در عدد ۲۴۹۲ تومان ضرب شد که برای پرواز تهران- استامبول- تهران مبلغ ۸۹۲ هزار و ۱۳۶ تومان به دست آمد و مسافران با سایر هزینه‌ها نزدیک به یک میلیون تومان برای یک بلیط دو سره باید پرداخت می‌کردند
بر همین اساس پرواز رفت و برگشت تهران– استامبول– فرانکفورت ۱۱۵۰ دلار بود که با توجه به اعمال نرخ دلار ۲۴۹۲ تومانی نرخ خرید این بلیت ۱۰۵ درصد افزایش یافت. همچنین نرخ بلیت پرواز دو طرفه دوبی –تهران– دوبی با شرکت امارات ایر، ۴۰۱ دلار بود که با نرخ ارز قبلی ۵۱۲ هزار تومان محاسبه می‌شد اما پس از محاسبات جدید به یک میلیون و دو هزار تومان افزایش یافت.
این شرکت همچنین بلیت رفت و برگشت تهران– دوبی – لندن را دو میلیون و ۶۶۰ هزار تومان می‌فروخت در حالی که پیش از این نرخ این بلیت یک میلیون و ۳۳۰ هزار تومان بود.
امارات ایر بلیت دو طرفه یک میلیون و ۴۷۰ هزار تومانی تهران– دوبی– پکن را نیز طبق این محاسبه به دو میلیون و ۹۴۲ هزار تومان افزایش داد.
نرخ بلیت دو طرفه تهران– دوبی– کوالالامپور هم ۹۹۸ هزار تومان بوده که در جریان افزایش جدید، یک میلیون و ۹۹۷ هزار تومان فروخته شد.
ترکیش ایر بلیت رفت و برگشت مسیر تهران – میلان – تهران را که یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان بود تا دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان افزایش داد.
شرکت لوفتانزا نیز بلیط تهران- فرانفکورت- تهران را با قیمت حدود ۵ میلیون تومان به فروش رساند.
سونامی دوم
شرکت‌های هواپیمایی خارجی خود را برای فروش بلیط با نرخ جدید از تاریخ ۲۴ آبان ماه آماده کرده بودند که در همان روز بخشنامه‌ای به دفا‌تر آن‌ها فکس شد که از تصمیم جدید بانک مرکزی برای ایرلاین‌ها خارجی حکایت داشت. براساس نامه شماره ۴۳۰۹۰ سازمان هواپیمایی کشور خطاب به مدیران عامل شرکت‌های هواپیمایی خارجی «حسب ابلاغیه شماره ۲۱۸۸۵۴/۹۱م مورخ ۱۹/۸/۹۱ اداره کل بین الملل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبنای محسابه ارز مورد نیاز شرکت‌های هواپیمایی خارجی که در کشور جمهوری اسلامی ایران فعالیت تجاری دارند مبتنی بر نرخ بازار و روش تهیه ارز مورد نیاز از طریق صرافی‌های مجاز خواهد بود. در این نامه آمده» بدیهی است کلیه محاسبات نرح و مالیت‌ها و عواض متعلقه مبتنی بر نرخ تسعیر قابل استحصال از نرخ ارز بازار خواهد بود. خلبان حمیدرضا پهلوانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و رییس سازمان هواپیمایی کشوری «
با این بخشنامه قیمت بلیط ایرلاین از ارز مبادلاتی به آزاد تغییر یافت و صرافی برنامه جدیدی در دستور کار خود قرار دادند تا از ضرر و زیان احتمالی ناشی از بحران اقتصادی جمهوری اسلامی خلاص شوند.
پس ارسال این بخشنامه، آژانس‌ها هواپیمایی برای فروش بلیط خود دو راه در پیش گرفتند: یا به جای ریال از مسافران دلار می‌گیرند یا اینکه دلار را به نرخ بازار به آن‌ها می‌فروشند.
ارز آزاد در بازار ایران در مقایسه با نرخ ارز مبادلاتی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد نوسان دارد و بر همین مبنا قیمت بلیط مسیرهای خارجی طی یک هفته تا ۱۳۵ درصد افزایش قیمت داشتند.
سونامی سوم
پیش از افزایش ۱۳۵ درصدی قیمت بلیط‌های خارجی شرکت» ارج «از پیمانکاران وزارت نفت که مسوولیت تحویل و فروش بنزین مورد نیاز هواپیمای خارجی در فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران را دارد در اقدامی عجیب از شرکت‌های ایرلاین‌ها خواسته بود تا به ازای هر لیتر بنزین هواپیما دلار پرداخت شود. شرکت ارج با خودداری از تحویل سوخت به هواپیماهای خارجی اعلام کرده بود که دیگر هر لیتر بنزین را ۷۰۰ تومان محاسبه نخواهد کرد و به ازای هر لیتر باید یک دلار آزاد پرداخت شود. بر همین اساس هزینه سوخت یک هواپیما که حدود ۳۰ میلیون تومان بود به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش یافت.
سونامی چهارم
شوک افزایش قیمت بلیط پروازهای امن خارجی در حال فراگیر شدن بود که خبر رسید هواپیماهای ایرانی هم قیمت بلیط‌های خارجی خود را -پس از افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی پروازهای داخلی، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بالا بردند. به گفته مسولان ایرلاین‌های ایرانی از آنجا که نرخ سوخت هواپیما از ۷۰۰ تومان به ۱۶۰۰ و سپس ۲۵۰۰ تومان یا همان نرخ ارز مبادلاتی بر هر لیتر بنزین افزایش یافته، بنابراین چاره‌ای جز بالا بردن قیمت‌ها بلیط‌ها وجود ندارد.
براساس نرخ‌های اعلام شده، شرکت هما بلیت تهران- لندن- تهران خود را در ارزان‌ترین کلاس یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان می‌فروشد، در حالی که پیش از آغاز موج جدید افزایش نرخ جدید بلیت هواپیما این رقم ۹۰۰ هزار تومان بوده است.
این شرکت همچنین بلیت تهران – فرانکفورت – تهران را از ۸۲۰ هزار تومان به ۹۰۵ هزار تومان افزایش داده است. همچنین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) پرواز تهران – کوآلالامپور – تهران خود را ۸۶۰ هزار تومان می‌فروشد، در حالی که بلیت این مسیر پیش از این ۸۰۰ هزار تومان بوده است.
همچنین شرکت ماهان متعلق به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، بلیت تهران- استانبول- تهران را که پیش از این در ارزان‌ترین کلاس ۴۸۷ هزار تومان فروخته می‌شد، حدود سه روز است که ۶۰۰ هزار تومان می‌فروشد. این شرکت همچنین بلیت تهران – بانکوک – تهران را از رقمی یک میلیون و ۱۰ هزار تومانی به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان افزایش داده است.
ماهان علاوه بر این مسیر تهران- دوسلدوف- تهران را از ۹۰۰ هزار تومان به یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان افزایش داده است. همچنین این شرکت هزینهٔ مسیر تهران- شانگهای- تهران را ۲۷۰ هزار تومان گران کرده است. به این ترتیب نرخ بلیت این مسیر از یک میلیون تومان به یک میلیون و ۲۷۰ هزار تومان رسیده است.
افزایش هزینه‌های فرودگاهی مانند نرخ بنزین، حذف ارز مرجع از نرخ بلیط‌ها و تبدیل آن به نرخ آزاد، خالی بودن صندلی‌ها در اثر افزایش بی‌سابقه قیمت بلیط و عواملی چون عدم امکان بیمه هواپیماهای خارجی که به ایران سفر می‌کنند یا تحریم سیستم بانکی ایران و فلج شدن نقل و انتقال پول باعث شده تا بسیاری از ایرلاین‌های خارجی به فکر ترک ایران بیفتند.
پیش از این یکی از شرکت‌های هوایی وابسته به بریتیش ایرویز پرواز خود به تهران را لغو کرد. با این حال لغو پروازهای شرکت ایرآسیا متعلق به کشور مالزی که در هفته چهار پرواز از کوالالامپور به تهران داشت، باعث بروز نارضایتی مردم و به خصوص هزاران دانشجوی ایرانی شد که در مالزی مشغول تحصیل بودند. ایرآسیا عدم امکان انتقال پول بلیط‌های فروخته شده از ایران و مشکلات اقتصادی جمهوری اسلامی را علت تصمیم خود نامید.
پس از ایرآسیا، تاجیک ایر متعلق به کشور تاجیکستان و گلف ایر متعلق به کشور بحرین نیز تصمیم گرفتند پروازهای خود به ایران را لغو کنند. این در حالی است که با افزایش ۱۳۵ درصدی قیمت بلیط پروازهای خارجی، لغو تورهای مسافرتی و خالی ماندن صندلی هواپیما، سایر ایرلاین‌ها نیز برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی به زودی پروازهای خود به ایران را لغو می‌کنند.
– مرجان سیادت / جرس