موضوع اینترنت این روزها بیش از همیشه در کشور داغ است.هم به واسطه قطعی و کندی سرعت و هم به دلیل “حلال ” شدن سایت ها و موتورهای جستجو گری که حکومت مدعی شده در مسیر آن گام برداشته تا به ” اینترنت ملی” برسد.

از یکی از کتابفروشی های شهر در حال خروج است که با او هم صحبت می شوم.می گویم اینترنت ملی و می گوید بگوییم پاک بهتر است.از نگاه اینها هر چه ما را به دیگر کشورها وصل می کند و ارتباط می دهد ، نجس است و حالا می خواهند همه مان را یک جا پاک کنند.به این طرح خوشبین نیستم و برای همه نگران ام.چون خودم چندماهی بیشتر میهمان کشورم نیستم که بخواهند من را مشمول پاک شدن کنند، اما برای مردم نگرانم.

وقتی از او در مورد اهداف چنین طرحی می پرسم، توضیح می دهد: ترس از ارتباط با دیگر کشورها.آگاه سازی.اطلاع رسانی و همین چیزهایی که همه ما می دانیم.

با این حال یکی دیگر از شهروندان می گوید: هنوز برای این موضوع تعریف بیرونی و علمی ندارند.اما براساس شایعات و گفته ها به معنای آن است که کلا آف لاین هستی . ادامه می دهد:یعنی با فاصله زمانی به اینترنت وصل می شوی، اطلاعات به سرور و اینترنت مرکزی می رود و یک سری سایت های مشخص که گفته می شود مشمول سایت های خارجی است، را امکان دسترسی نخواهند داد.

او ادامه می دهد:معضل اصلی ما قطع ارتباط علمی با جهان است و این ظلمی است که سالیان سال امکان رفع و حل آن وجود نخواهد داشت.

می خواهند راه های اطلاع رسانی را مسدود کنند

یکی از پرسش شوندگان هم معتقد است: هدف حکومت مسدود کردن راه های همبستگی و اطلاع رسانی است.او می گوید: اعتراض بدون آگاهی و همبستگی (هماهنگی) ممکن نیست که اینترنت هر دو اینها رو سهل کرده. بدون اینترنت کنترل افکار عمومی خیلی راحت تر است و امکان آگاه سازی عموم کمتر. بعلاوه هماهنگی هایی که از بیرون انجام میشود یا به صورت خودجوش از داخل برای اعتراضات یا اعتصابات هم مختل شده و هم اخبار به بیرون خیلی مشکلتر خواهد رسید. مثل کره شمالی!

۲۰دی ماه فرمانده نیروی انتظامی ایران از موتورهای جستجوی اینترنتی به عنوان ابزار جاسوسی نام برد و گفت باید از موتورهای جستجوگر داخلی به عنوان مراکز نگهداری اطلاعات در ایران استفاده شود.اسماعیل احمدی مقدم با بیان اینکه که “دلیلی ندارد افراد برای پرینت اطلاعات دانشگاه یا حساب بانکی خود، از موتورهای جستجوگر استفاده کنند و از خود ردی در دنیا به جا بگذارند.او راه‌اندازی اینترنت داخلی در ایران را زمینه‌ساز حفظ و ارتقای امنیت در ایران ارزیابی کرده است.

نکته دیگری که یکی از شهروندان آن را مورد اشاره قرار می دهد اشاره به این است که اگر واقعا توانایی قطع کردن اینترنت جهانی و جایگزین نمودن اینترنت ملی یا به اصطلاح خودشان ” اینترنت حلال ” را داشتند قوانین محدودکننده مختلف را اعمال نمی کردند.مثل قوانینی که قرار است برای کافی نت ها اجرایی کنند و یا همین ممنوعیت استفاده از فیلترینگ و دیگر محدودیت ها.اعمال این قوانین به معنای آن است که قدرت جایگزین کردن با آن را ندارند.

با یکی از کافی نت دارها در این مورد صحبت می کنم .می گوید:اجرای این طرح اصلا جای نگرانی ندارد.چون از لحاظ سیستم های اینترنتی خارج از مخابرات وارد شده که امکان دسترسی به آن وجود دارد.به هر حال هرمحدودیتی ایجاد کنند راه دیگری برای گشایش این وضع وجود دارد.البته این سیستم برای کافی نت ها قابل استفاده نیست و خانواده ها می توانند از آن بهره بگیرند.

موضوعی که یکی از کارشناسان این حوزه در مورد آن به ما توضیح می دهد:در صورت چنین اتفاقی راههای جایگزینی برای ایجاد ارتباط و تبادل اطلاعات بین مردم و یا داخل به بیرون و یا حتی اتصال به اینترنت وجود دارد. جا دارد که متخصصین در مورد گزینه اینترنت ماهواره ای بیشتر اطلاع رسانی کنند. برخی امکان نفوذ به این شبکه برای برقراری ارتباط امن و بدون سانسور را ممکن میدانند. امکان ارتباط دیجیتال یا حتی به اشتراک گذاشتن اینترنت و انتقال فایل از طریق خط تلفن وجود دارد و از سویی با استفاده از بلوتوث موبایل و نرم افزاری مبتنی بر جاوا (به عنوان نمونه) میتوان در محیط های عمومی مثل مترو یا دانشگاه یا ترافیک، شبکه های محلی برای چت یا انتقال داده ایجاد کرد. می توان با یک آنتن ساده wifi در آپارتمان یا محله شبکه محلی بیسیم ایجاد نمود. بعلاوه روشهای قدیمی تری نیز وجود دارند مثلا هر شخصی میتواند با یک پخش کننده fm فندکی در ماشین خود اقدام به پخش موسیقی, بیانیه ها یا اخبار کند.

یکی از شهروندان با اعتراض به اجرای طرح اینترنت ملی می گوید:خیالشان خوش باشد که محدود می کنند.ایرانی باهوش است و همیشه راه جدیدی را کشف و خلق می کند.او ادامه می دهد:همین الان هم کارهای تحقیقاتی ما معطل مانده است.برای یک تحقیق به هر سایت که می رویم فیلتر است.بعد هم می گویند استفاده از فیلتر شکن جرم است.

شهروند دیگری به محض شنیدن نام” اینترنت ملی” ، نام ” خودروی ملی ” را بر زبان می آورد و این را هم مشابه آن می داند و با خنده می گوید:مگر همین خودروی ملی نبود که با بالا و پایین کردن و دزدیدن طرح دیگر کشورها به مدلی از خودرو رسید که جز خسارت نتیجه دیگری به همراه نداشت.او معتقد است که این موضوع جای نگرانی ندارد، چون کشور از دانش آن برخوردار نیست.

راه‌اندازی شبکه اینترنت ملی تحت عنوان “شبکه ملی اطلاعات”، اینترنت پاک اینترنت حلال و .. مدتهاست مورد توجه نهادهای مختلف حکومت قرار گرفته است که موضع شهروندان در این زمینه مثل اعمال سایر محدودیت ها و سانسورها منفی است.بااین حال فرمانده نیروی انتظامی ایران در واکنش به اعتراض مخالفان راه‌اندازی اینترنت ملی گفته است “استفاده از اینترنت ملی به معنای قطع ارتباط با جهان نیست و ما تعاملات خود را ادامه می‌دهیم.” او در حالی این اطمینان را داده که ضمن آن اضافه کرده است که اینترنت، محیط تهدیدات جدید است و پلیس از مواضع خود در این رابطه کوتاه نمی‌آید چون برای”حفظ اموال مردم دیگر نگهبانی پشت دیوار نیست و باید از سرورها و سیستم ها حفاظت کنیم.”

به اعتقاد برخی از کارشناسان این حوزه تنها مانع بر سر راه این کار این است که بسیاری از مراکز دولتی مانند بانکها، هواپیمایی ها، ادارات و شرکتهای خصوصی که پایگاه داده هایشان را به دلایلی مانند امنیت، قیمت، سرعت یا خدمات بهتر بر روی سرور هایی خارج از کشور پیاده کرده اند, مجبور به یافتن فضاهای داخلی برای اطلاعات خود هستند. به عنوان مثال میتوان اخلال هایی که در شبکه شرکت هواپیمایی ماهان یا بانک ملی طی چند ماه اخیر و بدیل تحریمها ایجاد شد را مثال زد. به عبارت دیگر حکومت با داخلی کردن سرورها دیگر عملا نیازی به اینترنت نخواهد داشت و میتواند هر مقدار که بخواهد آنرا کند یا کاملا قطع کند.

این کارشناس به کلمه می گوید: البته نام اینترنت اسم گذاری غلطی برای این سیستم است که در واقع آنرا باید شبکه ملی اطلاعات یا اینترانت ملی نامید و در واقع شبکه ای پهناور به وسعت ایران خواهد بود. به عنوان مثال بسیاری از کاربران اینترنت را در غالب یک شبکه در دانشگاه، اداره و یا کافی نت دریافت می کنند و احتمالا با شرایطی برخورد کرده اند که اینترنت قطع بوده ولی صفحات یا اطلاعاتی که داخل شبکه بودند کار میکرده اند.از آنجایی که اجرای چنین شبکه ای نیازمند کار پیچیده و کابل کشیهای فراوان نیست میتوان عدد رسمی شش ماه را به عنوان حداقل زمان ممکن برای ممکن شدن چنین پروژه ای را در نظر گرفت.

نگاه یکی از کاربران اینترنتی کشور هم این است که به هر حال در ایران وضعیت خوبی داریم و باید قدر آن را بدانیم.در کره شمالی که مردم اصلا حق خروج از کشور را هم ندارند.

دیگری نیز می گوید: با هر نوع محدود کردن مخالف هستم.باید دسترسی آزاد باشند.هر روز شاهد یک سری قوانین محدودکننده هستیم.او البته این طرح را در حد شایعه دانسته و ضمن آن گلایه دارد که چرا با طرح این سوالها به این شایعات دامن زده می شود.او اشاره می کند که تا اینترنت پاک بخواهد اجرایی شود ۵ سالی زمان نیاز است. می گوید اینترنت پاک نیاز به فراخوان به تمام سایت هایی دارد که به ایران سرویس می دهند که این تنها یک بخش آن است.بنابراین الان زود است که به آن پرداخته شود.

پرسش شونده ای هم این نکته را مورد اشاره قرار می دهد که با فرض آفلاین شدن شبکه دیگر کشورها، قابلیت های دیگری از طریق ماهواره و وایمکس برای استفاده از اینترنت وجود دارد .

باید فاتحه تحقیقات علمی را خواند

پاسخ یکی دیگر از شهروندان هم به محض شنیدن نام اینترنت پاک این است که این که دیگر خیلی مسخره است.

هم دانشگاهی او هم وارد بحث شده و می گوید:فقط می توان گفت این توهین به یکایک ما ایرانی هاست.حالا بعد از ماهواره سراغ اینترنت آمده اند.

دیگری می گوید چطور به اینها بگوییم که دستتان را از حلقوم ما بردارید ،بگذارید زندگی مان را کنیم.

نگاه یکی از کابران اینترنت نیز این است که همه چیز در این کشور ممکن است. همینطوری که چندبار تا این لحظه در مواقع خطر اینترنت رو قطع کردند.

نمونه چنین طرحی را علاوه بر کره شمالی می توان در کوبا سراغ گرفت که با گذشت بیش از ۵۰ سال از انقلاب کوبا و استقرار دولت فیدل کاسترو و سپس برادرش رائول کاسترو که در ۲۰۰۸ با وعده اصلاحات بر سر کار آمد، ارتباط کوبا همچنان از نظر اجتماعی و سیاسی با دنیای خارج قطع است. این موضوع تنها به قوانین سخت‌گیرانه خروج از کشور برنمی‌گردد، بلکه وضعیت نامناسب اینترنت در این جزیره را نیز در برمی‌گیرد.

سرعت اینترنت در کوبا پایین است، اینترنت بسیار گران است، و از سوی دولت به شدت کنترل می‌شود. وقتی جیلیان یورک، فعال آزادی بیان، در گزارش سالیانه خود درباره وضعیت بلاگرهای جهان در ۲۰۱۱، در وب‌سایت الجزیره به اظهارات مقام‌های دولتی ایران درباره طرح موسوم به “اینترنت حلال” اشاره کرد، با تشریح وضعیت اینترنت در کوبا، این کشور را الگوی مقام‌های ایران خواند. کوبا دسترسی شهروندان را به وب‌سایت‌های خارجی مسدود کرده است. برای مثال در کوبا دسترسی به فیس‌بوک ممکن نیست. یک‌وب‌سایت با نام مشابه فیس‌بوک وجود دارد ولی اعضایش فقط از داخل جزیره هستند.

کلمه – زهره نقیبی