درست بعد از آنکه ایران دو حرکت سمبولیک انجام داد، نخست اعلام کرد که هرگز قصد بستن تنگه هرمز را ندارد، ثانیا پیام فرستاد که خیلی جدی و بدون پیش‌شرط می‌خواهد درخصوص برنامه هسته‌ای‌اش مذاکره کند، اوباما قانون تحریم بانک مرکزی ایران را امضا کرد. بدین‌ترتیب عملا بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا جزو نهادهایی قرار گرفت که هر کشور، شرکت و بانک دیگری اعم از خصوصی یا دولتی با آن مراوده داشته باشد، با مجازات مقامات آمریکایی روبه‌رو خواهد شد.
اولین و مهم‌ترین اشکال، آن است که دولت ما و شرکت‌های نفتی که از ایران نفت خریداری می‌کنند، بهای نفت خریداری شده را به ایران از طریق بانک مرکزی‌مان می‌پردازند. حتی قبل از تحریم هم مشکلاتی با هند به وجود آمده بود بر سر پرداخت بدهی‌هایش به ایران بابت نفت خریداری شده. البته راه‌هایی وجود دارد و مثلا می‌توان به جای گرفتن ارز، کالا خریداری و یا از راه‌های دیگری تحریم‌ها را دور زد و بهای نفتی را که صادر می‌کنیم به شکل دیگری به جز از طریق بانک مرکزی دریافت کرد. همچنان که اکنون سال‌ها است بسیاری از کالاها، مواد اولیه و سایر مایحتاجی را که بایستی برای نیازمندی‌های‌مان به کشور بیاوریم و به واسطه تحریم‌ها نمی‌توانیم و از طرق دیگر از جمله دبی وارد می‌کنیم.
حال احتمالا مجبوریم پول نفت‌مان را هم از طرق دیگری دریافت کنیم. ضمن آنکه دور زدن تحریم‌ها باعث شده تا کالاهای وارداتی به ایران بین 10 تا 30 درصد گران‌تر به دست مصرف‌کننده برسد. این تازه در مورد کالاهایی است که صرفا مورد تحریم معمولی هستند و از طریق امارات یا ترکیه به هر حال می‌توان آنها را وارد کرد. بسیاری از کالاهای دیگر هستند که کاربرد دوگانه دارند؛ یعنی هم می‌توان فی‌المثل، هم در داروسازی از آنها استفاده کرد و هم در صنایع نظامی. این قبیل کالاها و مواد اولیه ورودشان به ایران ممنوع است و لاعلاج باید آنها را از بازار سیاه و دست چندم تهیه کرد. خدا می‌داند که اینها چقدر گران‌تر وارد کشور می‌شوند. یحتمل از فردا برای دور زدن تحریم بانک مرکزی مجبور خواهیم شد تا نفت‌مان را با تخفیف، نسیه یا با امتیازات دیگری بفروشیم تا بتوانیم پول آن را از راهی غیر از بانک مرکزی دریافت کنیم.
آیا هیچ‌گاه از خودمان پرسیده‌ایم که چرا؟ چرا ما بایستی تحریم شویم؟ چرا بایستی کالای وارداتی به ایران بعضا تا 30 درصد گران‌تر از قیمت واقعی آن به دست مصرف‌کننده ایرانی برسد؟
چرا قطری که به اندازه نارمک و تهرانپارس ما هم جمعیت ندارد، بایستی سه برابر ما از پارس‌جنوبی گاز برداشت کند و چرا عربستان که تنها هنرش خرید 60 میلیارد دلار تسلیحات از آمریکایی‌‌هاست، می‌بایستی 10 برابر ما از حوزه فروزان که در خلیج فارس میان ما و آنها مشترک است، نفت برداشت کند؟ چرا نفت قفقاز را که عقلا و منطقا می‌بایستی از طریق ایران به اروپا می‌رفت و می‌توانستیم آن‌را در آذربایجان تحویل بگیریم و از خارک معادل آن‌را به باکو بدهیم، نتوانستیم از خاک خود عبور دهیم؟ آن نفت می‌توانست با ایجاد صنایع پتروشیمی، آذربایجان و گیلان را تکان دهد و علاوه بر این، جایگاه ایران هم به عنوان حلقه رابط انتقال نفت و گاز قفقاز به اروپا تکان می‌خورد. بماند اینکه می‌توانستیم صدها میلیون دلار نیز سالانه به عنوان حق ترانزیت دریافت کنیم. با این حال، خط لوله انرژی از مسیر باکو – ترکیه رفت و نوشان جان ترک‌ها شد.
چرا این همه هزینه بابت تحریم‌ها؟ واقعا دعوای ما با غرب بر سر چیست؟ نه فقط با غرب که با دنیا بر سر چیست؟
ما می‌گوییم می‌خواهیم مستقل باشیم و غرب و استکبار مخالف هستند و می‌گویند ایران حق و شایستگی ندارد مستقل باشد. آیا واقعا مناقشه بر سر این است؟ آیا عرصه ساختار بین‌الملل این گونه است که همه کشورها نوکر غرب و آمریکا هستند؟ آیا هر کشوری که بخواهد مستقل باشد و مستقل زندگی کند از سوی غرب تحریم می‌شود؟
آیا بانک مرکزی‌اش تحریم می‌شود؟ آیا کشورهای دیگر که تحریم نمی‌شوند و نیستند، جملگی وابسته، نوکر و مزدور غرب و آمریکا هستند؟ آیا هند، ترکیه، برزیل، آرژانتین، مالزی، آفریقای جنوبی و ده‌ها کشور دیگر جملگی نوکر و غلام آمریکا هستند؟ هند، ترکیه یا برزیل و آرژانتین محض نمونه کدام تصمیم را گرفتند و کدام سیاست را اتخاذ کردند که به سود آمریکا بود و به زیان مصالح ملی خودشان؟ ما بر روی کدام تصمیم آنکارا می‌توانیم انگشت بگذاریم و بگوییم که این تصمیم ترک‌ها به زیان مصالح و منافع ترک‌ها بود؟
آیا می‌توانیم بگوییم ترک‌ها پای بر روی مصالح و منافع ملی ترکیه گذاردند و مثل نوکر به دنبال منافع آمریکا دویدند؟ این چه استدلالی است که اگر کشوری مستقل باشد، اگر حکومتی در یک کشوری نخواهد فقط مصالح و منافع مردم خودش را لحاظ کند، آمریکا و انگلستان، غرب و استکبار اجازه نمی‌دهند و آن حکومت را ساقط می‌کنند؟
کدام تصمیم هند ظرف 10 سال گذشته، ظرف 20 سال گذشته، علیه منافع مردم و کشور هند بوده، اما چون آن تصمیم به سود آمریکا بوده، هندی‌ها آن تصمیم را گرفته‌اند؟
صادق زیبا کلام
تجارت نیوز