دکتر میرشهرام صفری

بر طبق مطالعه‌ای که اخیراً در ژورنال «Brain Imaging and Behavior» منتشر شده است، تنوع یا تفاوت و عدم تقارن ساختاری دو نیمکره به سن و جنس افراد مرتبط بوده و این تفاوت‌ها در ساختارهای اصلی مغز دیده می‌شوند.

به گزارش نوروسافاری به نقل از سایت خبری psypost، عملکردهای انسانی مانند زبان، شناخت و حرکت، توسط نواحی‌ای از مغز کنترل می‌شوند که به طور نامتقارن در دو نیمکره قرار گرفته‌اند. این بدان معنی است که مکانیزم‌های عصبی‌ای که مسئول عملکردهای خاص مغز هستند، عمدتاً در نیمی از مغز قرار می‌گیرند. این پدیده را تقسیم‌بندی نیمکره‌ای یا lateralization می‌نامند.

به طور کلی، تقسیم‌بندی نیمکره‌ای، در میان انسان‌ها بسیار متفاوت است زیرا ساختار مغز هر فرد منحصر به فرد است. علاوه بر این، ادعا می‌شود که تفاوت‌هایی در تقسیم‌بندی نیمکره‌ای، بین مردان و زنان (تفاوت بر اساس جنسیت) نیز وجود دارند. به عنوان مثال، مطالعات MRI نشان داده که مراکز زبانی در قشر مغز مردان، نسبت به زنان، عدم تقارن بیشتری دارد. تقسیم‌بندی نیمکره‌ای غیرطبیعی قشر مغزی، به اختلالات زبانی و روانی مربوط می‌شود.

اگرچه پدیده‌ی تقسیم‌بندی قشر مغزی به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته، اما تقسیم‌بندی نیمکره‌ای در ساختارهای عمیق‌تر/ پایین‌تر مغز که با عنوان ساختارهای زیر-قشری شناخته می‌شوند، به خوبی مطالعه و درک نشده‌اند.

تفاوت‌های وابسته به سن و جنسیت در ساختارهای زیر-قشری

 گروهی از دانشمندان به رهبری تولیو گوادالوپ در بخش روانشناسی زبان مؤسسه مکس پلانک هلند تحقیقاتی را درخصوص تأثیرات (تفاوت‌ها) جنسیتی، راست یا چپ دستی و سن افراد بر روی تنوع عدم تقارن ساختارهای زیر-قشری مغز انجام دادند. این تیم اطلاعاتی را که از یک نمونه بزرگ ۱۵۸۴۷ نفری از ۵۲ مجموعه داده‌ی موجود MRI گرفته شده بود، جمع‌آوری کرد.

نتایج نشان داد که تفاوت‌های جنسیتی در قالب عدم تقارن گلوبوس پالیدوس globus pallidus و پوتامن putamen وجود دارند. همچنین مشخص شد که عدم تقارن در قشر مغز افراد به سن آنها وابسته است. ارتباطی بین راست یا چپ‌دستی با عدم تقارن نواحی زیر-قشری پیدا نشد.

نواحی نامتقارن وابسته به عامل وراثت

 در میان ساختارهای تجزیه و تحلیل شده‌ی مغز، عدم تقارن در گلوبال پالیدوس، قشر مغز cortex، هیپوکامپ hippocampus و تالاموس thalamus به شدت وراثتی بودند. به این معنی که این مناطق زیر-قشری مغز، با تأثیرپذیری از تنوع ژنتیکی، بیشترین احتمال تأثیر بر شناخت فرد و آسیب‌پذیری در برابر اختلالات مغزی را دارند. این یافته‌ها با چندین مطالعه‌ی روی دوقلوها، به صورت مشابه، نشان می‌دهند ژنتیک در ایجاد تفاوت‌ها در عدم تقارن های ساختاری در نواحی زیر-قشری نظیر بخش آمیگدال amygdala نقش مهمی ایفا می‌کند.

به طور کلی، مشخص شد که اگرچه برخی از ساختارهای زیرقشری به دلیل جنس و سن، نامتقارن هستند، اما بعضی از آنها تحت تأثیر ساختار ژنتیکی ما قرار می‌گیرند.

محققان به این نتیجه رسیدند، «ما تفاوت‌های جنسیتی معتبری را در عدم تقارن‌های ساختاری گلوبال پالیدوس و قشر مغز پیدا کردیم که به همراه هیپوکامپ و تالاموس، عدم تقارن‌های وراثتی قابل توجهی را در میان هفت ساختار مورد بررسی داشتند.»

این مطالعه درکی مفصل‌تری از تقسیم‌بندی نیمکره‌ای در ساختارهای زیر-قشری مغز را فراهم می‌کند. با این حال، این مطالعه به وضوح نیاز به تحقیق بیشتر در مورد عدم تقارن ساختارهای زیر-قشری و تأثیر آن بر رفتار انسان را پیشنهاد می‌کند.

ترجمه: فریبا زمانی

لینک گزارش خبری در سایت Psypost :
Study of ۱۵,۸۴۷ people worldwide uncovers gender differences in the asymmetry of major brain structures

لینک مقاله پژوهشی در ژورنال Brain Imaging and Behavior :
Human subcortical brain asymmetries in ۱۵,۸۴۷ people worldwide reveal effects of age and…