انس مالک گوید: از پیغمبر صلّى اللّه علیه و سلّم شنیدم که گفت تائب از گناه همچنان بود کى گناه نکردست‏. و چون خداى بنده را دوست دارد گناهش زیان ندارد پس این آیه برخواند که: «انّ اللّه یحبّ المتطهّرین». گفتند یا رسول‌اللّه علامت‏ توبه‏ چیست‏؟ گفت: ندامت.

از استاد ابوعلى [دقّاق‏] رحمة اللّه شنیدم [کى‏] یکى از مریدان توبه کرد و فترتى افتاد وى را و اندیشه می‌کرد کى اگر وقتى توبه کنم حکم من چگونه باشد. هاتفى آواز داد [و گفت یا فلان‏] ما را طاعتى داشتى شکرت کردیم پس برگشتى مهلتت دادیم اگر بازآیى فراپذیریم، مرد توبه کرد و بنشست‏.

جنید گوید: توبه را سه معنى بود؛ اوّل ندامت و دیگر عزم بر ترک معاودت و سه دیگر خویشتن پاک کردن از مظالم و خصومت‏.

ذوالنّون مصرى را پرسیدند از توبه، گفت: [توبه‏] عوام از گناه [بود] و توبه خواص از غفلت.

ابونصر سرّاج طوسى گوید: سهل بن عبد اللّه را پرسیدند هم از توبه، وى نیز گفت: «آنکه گناه را فراموش نکنى»، جنید را پرسیدند هم از توبه، وى گفت: «آنک گناه را فراموش کنى». ابونصر گفت سهل اشارت به احوال مریدان کرد کى یک‏بار ایشان را بود و یک‏بار بر ایشان، و جنید اشارت فرا توبه محقّقان کرد [که‏] گناه یاد نکنند از آنچه اندر دل ایشان بود از عظمت خداى عزّ و جلّ و دوام ذکر.

منبع: رساله قشیریه – شیخ ابوالقاسم قشیری