بسم الله الرّحمن الرّحیم  

این مسأله‌ی تفاوت رؤیت ماه که در اینجا مسلماً یک روز اختلاف دارد، یعنی حتماً اینجا هرجا رعایت نمی‌شود به فاصله‌ی مشخصی، مقدار معینی باید در حدود… این اختلاف- تفاوت- بر حسب موعد و تاریخ فرق می‌کند. مثلاً بر حسب مورد گفتند که آقای فلان که هر که…  بود روزه‌اش را نگیرد این روز. او از این استنباط کند که این می‌شود در همه‌جا به کار برد. این هم صحیح نیست. و به این طریق هر کاری کردند جلوی هر جایی را گرفتند باز همان احساس تعیین… وجود دارد. و به قول یکی از نویسندگان … تعداد زیادی چاپ کردند از این اعلامیه و منتشر کردند. خب آنچه منتشر کردند یک فتوا خیلی هم خوب است ولی تا چه چیزی؟ برای اینکه در این قدیم حتی راجع به ایام عبادات هم می‌گفتند؛ مثلاً در ماه محرم، در ماه ذیحجه که برای شناخت ماه… چیز می‌کردند، به توازن یک نحوه القایی کردند که وی در روز معینی… و حال آنکه… این‌ها… یک دخالت شرعی و… البته این روز‌ها چی هستن؟ یک روزهای رسمی هست که جزو مذهب است، یعنی باید همه، روز‌ها را رعایت کنند و اعمال حج هر کدام در روز مشخصی فرمودند: هشتم چنین، نهم چنین… این است که نمی‌شود ماه هشتم محرم را که باید چیز کرد آمد جلو با نیت او. نه. باید سر موعد خودش انجام داد. بنابراین تعیین تاریخ در آن ایام قاعدتاً با دولت نباید باشد ولی در کشورهای دیگر همه‌جا با دولت گفته‌اند. کدامیکی از این کشور‌ها هست که مجمعِ مکه است؟ مجمع تغییر و تعیین روز‌ها دارد، هرچه فتوایی او داد همه اعلان می‌کنند. که حتی من بعضی اهل سنت را که در پاریس می‌دیدم صحبت بود، گفتم: این وضعیت صحیح نیست. گفت: من هم می‌دانم صحیح نیست ولی خب چاره نیست، باید… برای اینکه یک روز است. وقتی ابهت و عظمت اسلام مشخص می‌شود که این عده حجاج در این روز همه‌شان در روز مشخصی اعمال خاص را انجام بدهند، واِلا خوب می‌توان آقایان نظر داد، نظریه‌ای داد که هر کس در این راه اولاً نظریه با آقایان علماست، بعد از آنکه علما تقویم منتشر شد حالا ما نگاه می‌کنیم اگر مطابق میل- نظرشان- بود‌‌ همان را قبول می‌کنم، اگر نه تصحیح می‌کنم. این هم مسأله‌ی خیلی طبیعی‌ای‌ست که هرکه هیأت دقت کنند… امروز فرض کنید در افغانستان؛ روزی که ما عید می‌گیریم فردایش در افغانستان عید می‌گیرند و دیروزش عید گرفتند. این طرف به مشرقِ ما کاری نداشته باشند، هر وقت مشرق چیزی داشت انجام بدهند، مغرب نه، مغرب متفاوت است. حالا از همین تفاوت تقویم‌ها می‌توانیم بفهمیم خودمان که چه روزی را؟ که اولاً در ایران … که خود دولت اعلام کند ما‌‌ همان را… حالا انشاءالله خداوند به ما توفیق بدهد، خصوصاً این چند وقت که به اصطلاح مزیت‌های… حضرت نورعلیشاه بود… انشاءالله.