در سال ۲۰۱۵، سازمان ملل قطعنامه‌ای را برای دگرگون کردن جهان و توسعهٔ پایدار جهان تا سال ۲۰۳۰ تصویب کرد. در این قطعنامه به بخش‌های مختلفی از جمله محیط زیست، تغییرات اقلیمی و هرآنچه برای نسل آتی مهم و تأثیرگذار است، اشاره شده است. یکی از بخش‌های این قطعنامه، بحث آموزش است که در این برنامهٔ سازمان ملل اشاره شده است که همهٔ ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل تا سال ۲۰۳۰ باید برای مردمان خود فارغ از جنسیت، قومیت، سن و هرگونه تفاوت و تبعیضی، امکانات مساوی، با کیفیت بالا و مادام‌العمر تحصیل فراهم کنند. به این بخش از این برنامهٔ سازمان ملل برای سال ۲۰۳۰، سند آموزش ۲۰۳۰ یونسکو گفته می‌شود.
ایران هم در سال ۱۳۹۵ از برنامهٔ آموزشی خود، بر اساس برنامه و سند ۲۰۳۰ سازمان ملل رونمایی کرد. این برنامهٔ آموزشی یا سند توسعهٔ آموزشی به نام “به سوی آموزش و یادگیری مادام‌العمر با کیفیت، برابر و فراگیر: سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران” نامگذاری شده است. این سند بیش از ۳۰۰ صفحه دارد و سرفصل‌هایش مشابه ۱۰ هدف تعیین‌شدهٔ سازمان ملل در سند ۲۰۳۰ است.
در واقع در ایران سند ۲۰۳۰ یونسکو از طریق کارگروهی که هیئت وزیران در سال ۱۳۹۵ تصویب کرد، و بطور غیرمستقیم و آنگونه که می‌گویند بدون سر و صدا اجرا می‌شود.
برخی اهداف سند ۲۰۳۰ سازمان ملل شامل آموزش ابتدایی، آموزش متوسطه، سنجش و ارزیابی کیفیت و یادگیری، مراقبت اوان کودکی، آموزش پیش‌دبستانی و ابتدایی، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی رسمی، آموزش عالی مهارتی متوسطه، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی غیررسمی، دسترسی به آموزش عالی با کیفیت و برابر، کارآفرینی با تأکید بر کار شایسته، برابرسازی فرصت‌های آموزشی و اجتماعی برای زنان و دختران، دسترسی برابر اقشار آسیب‌پذیر به آموزش، آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، توسعۀ سوادآموزی و مقابله با کم‌سوادی، آموزش توسعۀ پایدار در آموزش ابتدایی و متوسطه با تأکید بر ایجاد هماهنگی بین بخشی، آموزش توسعۀ پایدار در آموزش‌عالی، آموزش سلامت و شیوه‌های زندگی سالم و بهداشتی، مدارس و تجهیزات آموزشی در سطوح ابتدایی و متوسطه، دانشگاه‌ها و نهادهای آموزش عالی، فناوری و تجهیزات آموزش‌های غیررسمی مهارتی، توسعۀ همکاری‌های علمی و بین‌المللی در آموزش عالی، توسعۀ همکاری‌های بین‌المللی در آموزش مهندسی، توسعۀ همکاری‌های علمی و بین‌المللی در زمینۀ تربیت معلم و غیره می‌شود.
همانطور که گفته شد این سند بسیار گسترده و جزئی بوده و در جزئیات انتقادهایی به آن وارد شده است. این انتقادات از سوی رهبر ایران، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دیگر نهادهای ذیربط (به غیر از دولت و آموزش و پرورش) بوده است. در ادامه به بررسی دلایل انتقاد از سند ۲۰۳۰ یونسکو اشاره می‌شود.
البته فخرالدین دانش آشتیانی، وزیر آموزش و پرورش ایران در پاسخ به انتقادات گفته است که اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو در قالب سند تحول آموزش ایران است و چیزی خارج از این سند تحول اجرا نمی‌شود، در سند تحول آموزش و پرورش مواردی که از نظر شرعی و عرفی در سند ۲۰۳۰ دارای اشکال است اجرا نخواهد شد. همچنین دیگر مقام‌های دولتی ایران هم تأکید کرده‌اند که آنها بر اساس اسناد بالادستی نظام عمل می کنند و سند یونسکو ۲۰۳۰ یک سند زیردستی آن محسوب می‌شود.
دلایل مخالفت با سند ۲۰۳۰ یونسکو
با سند ۲۰۳۰ یونسکو بیشتر به دلیل برخی از جزئیات و بندهای آن که با اسناد بالادستی و برنامه‌های تحولی آموزش ایران و همچنین فرهنگ ایرانی و اسلامی مغایرت دارند، مخالفت و انتقاد می‌شود. سه حوزه و علت اصلی مخالفت با سند ۲۰۳۰ یونسکو موارد زیر هستند:
۱. برابری زن و مرد در آموزش: علیرغم اینکه این مسئله در فرهنگ و اسناد و برنامه‌های آموزشی ایران نیز وجود دارد، اما در سند ۲۰۳۰ یونسکو به مواردی مانند تغییر کتب درسی با حذف نقش‌های مادری و همسری و مشابه نشان دادن زن و مرد در تمام عرصه‌ها اشاره شده است.
۲. نفوذ افکار و جریان‌های غیر دینی: از دیگر موارد انتقاد از سند آموزش ۲۰۳۰ یونسکو، غیر اسلامی و غیر دینی شدن آموزش در ایران است. این حالت صریحاً در کتابچه‌های راهنمای یونسکو با عنوان “آموزش همگانی جهانی” بیان شده است. در واقع در چارچوب فرهنگ غربی مبانی دینی در کتب و آموزه‌های آموزشی نباید بگنجد.
۳. نظارت و دخالت خارجی: انتقاد سوم به سند ۲۰۳۰ یونسکو از این لحاظ است که در این سند به انتقال علم و تکنولوژی آموزشی بین کشورها اشاره شده است و منتقدان و مخالفان در ایران این بخش از سند آموزش ۲۰۳۰ را به نظارت مستشاران خارجی بر آموزش و پرورش تعبیر می‌کنند. در واقع این منتقدان و مخالفان سند ۲۰۳۰ به دلیل اینکه یونسکو می‌تواند متأثر از برخی از نهادها و سازمان‌های سلطه‌گر غربی باشد، با این سند یونسکو مخالفت می‌کنند.