.به نام خدا
جراحي زيبايي بيني يا رينوپلاستي(rhinoplasty از دو كلمه rhino به معناي بيني و plasty كه به معناي اصلاح يا زيبا كردن است ، تشكيل شده است)اصلاح جراحي ساختمان بيني براي رفع نقصهاي مادرزادي يا اكتسابي زيبايي يا اختلالات عملكردي بيني (نظير مشكلات تنفسي) است.
تاريخچه اين جراحي مربوط به حدود ٢٠٠٠ سال قبل است كه افراد زيادي در هندوستان محكوم به مجازات قطع بيني مي شدند كه در آن زمان براي اصلاح اين مشكل از صمغ و موم استفاده مي كردند(البته بنابه گفته برخي، پيشينه اين جراحي به مصرباستان باز مي گردد) در آغاز قرن نوزدهم يك افسر بريتانيايي اين روش را از هنديان آموخت و براي بهبود سربازان انگليسي آسيب ديده در جنگ استفاده كرد. قدمت رينوپلاستي مدرن به حدود ٦٠ سال پيش و بعد ازجنگ جهاني دوم برمي گردد. درايران از دهه ٤٠ شمسي اقدام به جراحي زيبايي بيني شد.
در جراحي رينوپلاستي ،جهت بهبود شكل ظاهربيني ،بخشهاي خاصي از بيني (استخوان و غضروف) تغيير داده مي شود و براي اين كار يا از برش هاي جراحي بسياركوچكي در داخل بيني استفاده مي شود(closed rhinoplasty) و يا اينكه علاوه بر برش هاي فوق از برش كوچكي در ديواره بين سوراخهاي بيني نيز استفاده مي شود( open rhinoplasty)
در مورد عوارض اين جراحي ميتوان به دو گروه اشاره كرد:يك دسته شامل عوارضي است كه در همه جراحيها مي تواند پديد بيايد نظير خونريزي ،كبودي و تورم ،عفونت و عوارض بيهوشي؛دسته دوم عوارضي هستند كه خاص جراحي رينوپلاستي هستند كه به عنوان نمونه مي توان به ايجاد سوراخ يا زخم درتيغه بيني،مشكلات پوستي(نكروز پوستي)،انسداد شديد بيني در اثر تورم داخل آن ، آنوسمي(از بين رفتن حس بويايي) ، بي حسي كام ودهان و هماتوم سپتوم ياخونريزي داخل غضروف اشاره كرد٠
اما موضوع اصلي اين مقاله آما ر جراحي بيني در ايران است كه بنابر برخي آمار بيشترين ميزان در جهان است!! (سالانه ٨٠ هزار جراحي بيني بنابر برخي آمارهاي داخلي).در مورد آمار دقيق انجام اين جراحي در ايران بايد گفت كه آمار مستند و دقيقي از اين موضوع دركشور وجود ندارد و هرآنچه اززبان پزشكان و دست اندركاران نظام سلامت عنوان مي شود، آماري است كه براساس مشاهدات و گزارشهاي تقريبي اعلام مي شود؛در همين حال (بنابرگزارش خبرگزاري مهر) رييس انجمن تحقيقات راينولوژي دكترمحسن نراقي معتقد است كه بيش از ٩٠ درصد جراحيهاي زيبايي در كشور مربوط به جراحي پلاستيك بيني است! و همچنين دبيرچهارمين سمپوزيوم تازه هاي رينوپلاستي دكتر بابك سعيدي در گفتگو با ايرنا مي گويد: هم اكنون ايران ازجمله كشورهايي است كه بيشترين عمل جراحي پلاستيك در آن انجام مي شودو از اين رو نمي توان به جراحي بيني در كشور به عنوان يك مساله پزشكي نگاه كرد،چرا كه اين جراحي به يك مساله اجتماعي تبديل شده است.
اين آمار بالا و غير طبيعي انجام رينوپلاستي در ايران موجب شده كه تقريبا تمامي رسانه هاي معتبرجهان در مقالات و گزارشهاي متعدد به ذكر اين مساله و بررسي علل بروز آن بپردازند؛ به عنوان نمونه ديلي ميل در مقاله اي كه در سال ٢٠١٣ منتشر كرده به نرخ بالاي رينو پلاستي در ايران مي پردازد و مي نويسد تعداد جراحي هاي زيبايي بيني در ايران هفت برابر آمريكاست و در ادامه به نقل از روزنامه اعتماد مي نويسد كه هر ساله بيش از دويست هزار ايراني در انتظار عمل زيبايي بيني هستند در حالي كه هزينه اين جراحي ٥تا٦برابر متوسط درآمد ماهيانه در ايران است…! همچنين گاردين در مقاله اي با عنوان “ايران ركورددار جراحي زيبايي بيني در جهان” به بررسي علل مختلف بروز اين امر در ايران پرداخته است.
اما در مورد علل رقم خوردن اين آمار تاسف بار براي جامعه ما ، مي توان از جنبه هاي مختلف به بررسي اين امر پرداخت؛
يكي از دلايل شيوع رينوپلاستي در ايران از نظر برخي جراحان زيبايي ، آناتومي بيني نژاد ايراني هاست٠ مساله ديگر، پايين بودن هزينه اين جراحي درايران در مقايسه با بسياري از كشورهاي جهان است؛ البته از نقش سودآوري اين جراحي براي پزشكان جراح زيبايي و بيني نيز نمي توان به راحتي گذشت، چنانكه جنبه اقتصادي اين امر موجب شده كه متاسفانه در بعضی موارد جراحان نه تنها مشاوره صحيح به افراد متقاضي اين عمل ندهند،بلكه به نوعي موجب ترغيب آنها به انجام اين جراحي بشوند!
علت ديگر بروز اين امر در ايران كه در مقالات و پژوهشهاي متعدد به آن اشاره شده است، بحث تمايل فطري انسان خصوصا خانمها به زيبايي و علاقه به جلوه گري در ميان جامعه جهت جلب توجه و مقبولتر بودن در جامعه و امكان ازدواج بهتر (بنابر باور خودشان) مي باشد كه به عقيده آنها وجود برخي محدوديتها درايران براي بانوان از جمله پوشش و حجاب اجباري، توجه بيش از حد و اغراق آميز آنها به زيبايي صورت را موجب مي گردد.
برخي از پژوهشهاي روانشناسي از وجود انواع اختلالات روحي و خلقي نظير افسردگي،اضطراب،وسواس
و توهم خود زشت پنداري دربرخی از افراد متقاضي جراحي زيبايي بيني غير ضروري حكايت مي كند. به طور كلي از نظر روانشناسي ، روانشناسان معتقدند كه گسترش نامطلوب جراحي هاي زيبايي در يك جامعه متاثر از انگيزه هاي شناختي و عاطفي افراد آن جامعه است،به طوريكه نيازهاي عاطفي جوانان به ويژه نياز به مورد توجه قرارگرفتن از طرف جامعه، از انگيزه هاي اصلي كسب اين زيبايي تصنعي است؛از طرفي گروههاي مرجع در آن جامعه نتوانسته اند جوانان را در شناخت هويت خود ياري كنند، به اين ترتيب ظاهري ترين لايه هويت فرد چنان برجسته مي شود كه ديگر ابعاد وجودي فرد را به حاشيه مي راند. به همين دلايل برخي از پزشكان انجام مشاوره روانشناسي پيش از انجام جراحي زيبايي بيني را براي اطمينان از عدم وجود اختلالات عمده رواني در افراد متقاضي ضروري مي دانند. از جمله اين پزشكان خانم دكتر فخرالسادات امامي متخصص پزشكي اجتماعي است كه ايشان در توضيح علت وجود اين موج اپيدميك تقاضاي جامعه براي انجام جراحي رينوپلاستي ، شبكه عليتي از موضوعات از يك انتظار ساده براي زيباتر بودن و افزايش اعتماد به نفس تا بحثهاي پيچيده اختلالات عمدهء روحي را بيان مي كنند.ايشان همچنين تبليغات صرفا اقتصادي بخش پزشكي عرضه كننده اين خدمات را از علل اصلي بروز اين تب جراحي زيبايي بيني در ايران مي دانند كه در راستاي اصلاح اين امر لزوم توجه اين پزشكان به رسالت اخلاقي و حرفه اي شان و عدم توجه صرف به جنبه اقتصادي اين جراحي را ضروري مي دانند.
همچنين درزمينه راههاي مقابله با اين معضل اجتماعي، جامعه شناسان نقش حمايتي خانواده و ارتباط موثر و صميمانه با جوانان را به عنوان يكي از راههاي حفظ جوانان از انواع آسيبهاي اجتماعي اينچنيني مي دانند.
از سوي ديگر مي توان به نقش مهم دست اندركاران نظام سلامت و رسانه هاي عمومي در كمك به رفع اين معضل اجتماعي اشاره كرد كه به عقيده برخي كارشناسان امر، طي اين سالها عليرغم برنامه هاي متعدد آموزشي و هشداردهنده در اين زمينه ، كمترين تاثير را در كاهش آمار جراحي زيبايي بيني در بين جوانان ايراني داشته اند كه بر اين اساس، لزوم بازنگري و تلاش بيشتر آنها جهت جلب اعتماد و توجه مخاطب جوان و تاثير گذاري شايسته خود ، محرز مي باشد.
در پايان سایت مجذوبان نوراميدوار است كه با يك برنامه ريزي مناسب و همكاري همه جانبه نخبگان جامعه و دست اندر كاران نظام سلامت و رسانه ها ي عمومي ،بتوان زمينه هاي كاهش اينگونه معضلات و آسيبهاي اجتماعي را فراهم آورد.
منابع:
١)ويكي پديا دانشنامه انگليسي
٢)سايت انجمن تحقيقات راينولوژي ايران
٣)bbc
٤)سايت انجمن روانكاوان آمريكا
٥)سايت انجمن جراحان ايران
٦)خبرگزاري ايرنا
٧)خبر گزاري مهر
٨)گاردين
٩)ديلي ميل
١٠)مجله علمي الكترونيكي سلامت
١١)سلامت نيوز
١٢)همشهري آنلاين
١٣)خبرگزاري فارس