– گردونه مهر

یکی از قدیمی‌ترین و زیبا‌ترین نشان‌های موجود در جوامع بشری که ماندگاری عجیبی در تمدن ایران داشته است؛ این نشان از هزاران سال پیش در میان مردم گوناگون جهان ایرانی جای داشته و تا سده‌های بعد از اسلام هم محبوبیت خود را حفظ کرده است. شوربختانه خیلی از ما این نشان زیبا را با نام‌هایی مانند نماد نازی‌ها و یا صلیب شکسته می‌شناسیم که نام‌های نادرستی هستند. اینچنین می‌نماید که این نشان، نماد عناصر چهار گانه بوده است اما فرضیات گوناگونی دربارهٔ آن مطرح شده است.

– فروهر

نشانی زیبا که از دوران باستان به جا مانده و این روز‌ها به فَروَهَر مشهور شده است. دربارهٔ این نشان، گفته‌ها و پژوهش‌های زیادی انجام گرفته است. برخی این نشان را نمادی از «اندیشهٔ نیک»، «گفتار نیک» و «کردار نیک» معرفی می‌کنند و برخی دیگر آن را نشان رسمی هخامنشیان می‌دانند. فرضیه‌ای هم وجود دارد که این نشان را نمادی از اهورامزدا در نظر می‌گیرد. این نشان از نظر هنری بسیار قابل توجه است چرا که هنرهای اقوام گوناگون در شکل گیری آن نقش داشته‌اند و در تخت جمشید به کمال خود رسیده، به طوری که تبدیل به یکی از زیبا‌ترین نشان‌ها از نظر هنری در جهان باستان شده است. این نشان در میان ایرانی‌فرهنگان امروز هم جایگاه ویژه‌ای دارد و آن را نمادی از هویت فرهنگی خود می‌دانند.

– سرو

سرو، یکی از نمادهای محبوب ایرانیان که پایداری خاصی در هنر ایرانی داشته است. سرو، نماد آزادگی است و واژهٔ ایران هم پیوند آشکاری با آزادگی دارد؛ همانطور که در شاهنامه می‌خوانیم: «از ایرانم از شهر آزادگان». نماد سرو در دوران باستان از جمله در تخت جمشید راست قامت ترسیم شده اما رفته رفته حالت خمیده گرفته و در آثار هنری از جمله نقش برجسته‌ها، نقاشی‌ها، فرش‌ها و حتی اشعار جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.

– شیر و خورشید

یکی از مشهور‌ترین نشان‌های ایران که به شیر و خورشید معروف است. این نشان زمانِ تقریباً زیادی نماد ایران بوده است و به نظر می‌رسد از دوران صفویه در درفش رسمی ایران جای گرفت. هم شیر و هم خورشید به صورت جداگانه و گاهی به همراه یکدیگر از دوران باستان در آثار هنری ایران مورد توجه بوده‌اند اما تعبیرهای گوناگونی از آنها در طول تاریخ شده است.

نویسنده: مجید خالقیان

منبع: خِرَدگان