به نظر من چیزی که در این ایام در حدی که من اطلاع دارم، در این دو سه سال اخیر، مبارزه علیه انجمن بهاییان را تشدید کرده است، ریشه در خود قم دارد. برخی از علمای خیلی سنتی حوزه اصولاً تلاش و کوشش‌شان این است و حساسیت روی این پیدا کرده‌اند که جریا‌ن‌های غیراسلامی، حالا مسیحی باشد، بهایی باشد، یهودی باشد یا نمی‌دانم جریانهای دیگر…

حتا دراویش …

حسن یوسفی اشکوری: بله، احسن، دراویش. هر چیزی که به اصطلاح مردم را جذب بکند، جوانان را جذب بکند، با آن مقابله کنند. و به همین دلیل براثر فشار علمای قم بود که در وزارت اطلاعات اصلاً نهادی به نام "ادیان" بوجود آمده است. در خود قم ده‌ها مؤسسه، نشریه، کتاب درباره‌ی مهدویت در این سال‌ها، در همین چند سال اخیر، منتشر شده است.  

آناني كه هرگونه تخلف از قوانين را براي خود مجاز دانسته و با اتهاماتي بي‌اساس و بدون مدرك، مخالفان را در محاكم غير قانوني به محاكمه مي‌كشند و با بازداشت‌هاي غير قانوني و شكنجه‌هاي جسمي و روحي، برخلاف موازين شريعت محمدي(ص) كه به دروغ مدعي آنند و برخلاف قوانين رسمي كشور (كه از نظر شرعي نيز به عنوان «عهدوپيمان» شناخته مي‌شوند و نقض آن‌ها «گناه كبيره» است) اعترافات دروغين مي‌گيرند و آن را از رسانه‌هاي صوتي و تصويري منتشر مي‌كنند، شايستگي هيچ عنواني جز عنوان «مفسدان سياسي» را ندارند.

واقعا یک داستان غم‌انگیز است در ایران که شاید آنچه در آنجا اتفاق افتاده است، بخصوص در خارج از کشور یا کسانی که دور از صحنه هستند، قابل حس و درک و لمس نباشد. ولی جوانها با تمام وجودشان احساس می‌کنند. در خیابان می‌روند احساس ناامنی می‌کنند. در دانشگاه هستند احساس ناامنی می‌کنند. پسر و دختر باهم سلام و علیک می‌کنند، احساس ناامنی می‌کنند. حتا من بارها خودم شاهد بودم که دختران و پسران جوانی که ازدواج کرده‌اند، نامزد همدیگر هستند یا به اصطلاح به عقد شرعی همدیگر درآمدند یا فرض کنید که مثلا یکسال از ازدواج‌شان گذشته، دوسال از ازدواج‌شان گذشته و بچه ندارند، در سفر به شهرستانها جلوشان را می‌گیرند، در خیابانها جلوشان را می‌گیرند. از این جداگانه بازجویی می‌کنند، از آن جداگانه بازجویی می‌کنند 

حدود يک ماه قبل از انتخابات براي يادنامه دکتر يدالله سحابي گفت وگويي با سعيد حجاريان درباره نسبت اخلاق و سياست داشتم که شايد بتوان گفت آخرين گفت وگو با حجاريان قبل از بازداشت بوده است. حجاريان در اين گفت وگو بيشتر نگاهي تئوريک به رابطه اخلاق و سياست داشته و در ميانه بحث به فراخور با برشمردن مصاديق مراد و منظور خود را روشن تر کرده است. در شرايط کنوني خواندن و مرور نظريات ماقبل بازداشت سعيد حجاريان نشانگر نکات بسياري خواهد بود. 

به اعتقاد دکتر مهاجرانی این دوگانگی در دو عرصه ی "ملی" و" رهبران" اتفاق اقتاده و مواردی چون بیانیه ی مراجع در قم، بیانیه ی آقای هاشمی رفسنجانی و حضور شخصیتهایی چون مهندس موسوی ،آقای خاتمی و آقای کروبی و شخص آقای رفسنجانی و نوع حضور و خواسته ی مردم، راهپیمایی دیروز را از راهپیمایی های گذشته کاملا متمایز می کند.

نخستین وزیر ارشاد دولت اصلاحات با اشاره به اینکه نهاد مرجعیت در قم حساب خود را از حاکمیت جدا کرده است اظهار داشت: تصادفی نیست که هر سه امام جمعه ی قم (آیت الله استادی، ایت الله امینی و ایت الله حوادی آملی ) مساله دار شده اند.من احساس نمی کنم که امروز اقای احمدی نژاد یا حتی مقام رهبری بتوانند به قم بروند و در آنجا یک حضور قوی از خودشان بروزدهند 

احمد قابل، فقیه و پژوهشگر دینی، در گفت و گویی در مورد اختلاف نظر پیش آمده بر سر پایان ماه رمضان میان حکومت ایران و مراجع تقلید شیعه می گوید: “در ایران حتا با تلسکوپ هم ماه تا دیشب قابل رویت نبوده است.” وی می افزاید: “چیزی که به لحاظ علمی قابل رویت نیست چگونه می تواند کسی ادعا کند که من [با چشم غیرمسلح] دیده ام!” این گفت و گو که با روزآنلاین صورت گرفته است در پی می آید.

تقریباً در تمام تحولات تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، نقش روحانیون برجسته و بعضاً تعیین‌کننده بوده است؛ از انقلاب مشروطیت، نهضت ملی شدن نفت و انقلاب بهمن ۵۷ گرفته تا جنبش اعتراضی مردم که به جنبش سبز معروف شد.

اما نکته‌ای که شاید این بار تفاوتی را با ادوار گذشته ایجاد می‌کند، حضور نواندیشی دینی در ایران است که در بسیاری مواقع با روحانیون تراز اول به تضاد می‌رسد. حال آن‌که در ماه‌های اخیر، شاهد سرعت گرفتن روند پیوستن روحانیون تراز اول به جنبش اعتراضی مردم، یا به نوعی کناره‌گیری آ‌نان از روحانیت حکومتی هستیم 

سقراط در 70 سالگی ، به اتهام بدکیشی ، توهین به خدایان المپ ، انکار برخی معتقدات دینی و سرانجام فاسد ساختن عقاید جوانان به دادگاه عمومی فراخوانده شد و با همین اتهامات به مرگ محکوم شد و با آنکه امکان رهایی از این محکومیت را داشت ، مرگ براساس قانون را فضیلت و گریز را رذیلت خواند . وی با تحلیل کیفر خواستی که بر ضد او صادر شده بود ، اهل آتن را که در دادگاه بودند ، مخاطب ساخت و از آنان خواست تا مبادا با کشتن او مرتکب خطایی شوند؛ زیرا که او هدیه خداوند به مردم آتن است . در اینجا بود که با لحنی طنز آلود ، خود را خرمگس خواند و دولت شهر آتن را به اسبی اصیل اما سنگین و فربه و بی تحرک تشبیه کرد که نیازمند مزاحمت آن خرمگس است تا از کرختی بیرون آید .

همواره این سؤال مطرح بوده است که اسلام گرایی ایرانیان به طور کلی دارای چگونه ماهیتی بوده است؟ چرا قوم گرايي عربي كه برخاسته از جاهليت بوده ، اسلاميت ايرانيان را بر نمي تابيده و بهر بهانه اي ايرانيان را رافضي ، خارج از دين و … قلمداد مي كرده است . آیا اسلام گرايي ايرانيان امری اصیل، ریشه دار و از روی حقیقت و تمایل قلبی بوده یا موضوعی از سر تدبیر مصلحت جویانه و غیر اصیل؟
پژوهش همه جانبه ی این موضوع حکایت از این دارد که علی رغم گرایش های اسلامی برخی ایرانیان که از روی فطانت و به جهت جلب منافع دنیایی و در مسیر حفظ اعتقادات قلبی بوده و جنبه ی مصلحت جویانه داشته است، امّا حقیقت ایمان اسلامی اکثریت ایرانیان بر بنیادهایی اصیل و بر فرزانگی و فرهیختگی این قوم استوار گردیده و در نهایت از حسن انتخاب ایشان ناشی شده است، و بر این امر شواهد و قراین فراوان تاریخی و اجتماعی دلالت می کند، امّا گواهی منابع دینی اسلام بر این موضوع جایگاه ویژه و ارزشمند دیگری دارد که دریچه ای نو را بر اندیشه ی هر حقیقت جویی می گشاید.
منابع مذکور به روشنی از اصالت ایمان اسلامی ایرانیان حکایت می کند، در این پژوهش سعی بر آنست که تنها به استناد منابع اصیل دینی یعنی قرآن و روایات این حقیقت به مرحله اثبات برسد.

اما نفوذ سخن دعانویس‌ها و نادانی مردم بیش از آن بود که فرمان امیر را بپذیرند. شماری که پول کافی داشتند، پنج تومان را پرداختند و از آبله‌کوبی سرباز زدند. شماری دیگر هنگام مراجعه مأموران در آب انبارها پنهان می‌شدند یا از شهر بیرون می‌رفتند روز بیست و هشتم ماه ربیع الاول به امیر اطلاع دادند که در همه‌ی شهر تهران و روستاهای پیرامون آن فقط سی‌صد و سی نفر آبله کوبیده‌اند.